اراضی ملی در قانون ایران

اراضی ملی در قانون ایران

اراضی ملی، اصطلاحی است که امروزه بیشتر از گذشته به گوش می‌خورد. زیرا مطابق قانون ایران، برخی اراضی که حتی سند مالکیت به نام اشخاص دارند، اراضی ملی اعلام شده‌اند. این امر باعث شده است که قضایا و دعاوی مختلفی درباره اراضی ملی و مستثنیات آن در دادگاه‌ها و محاکم در جریان باشد. در مطلب « اراضی ملی در قانون ایران » قصد داریم به تعریف و شرایط اراضی ملی بپردازیم.

اخذ وکیل برای باز پس گیری زمینی که ملی شناخته شده »»» دفتر تهران09124970000

اخذ وکیل برای باز پس گیری زمینی که ملی شناخته شده »»» همکاران مشهد09159159150

انواع اراضی

اراضی بر اساس قانون ایران انواع مختلفی دارند که در ادامه برای روشن شدن این مفاهیم، به شرح آنها می‌پردازیم:

اراضی شهری

آن دسته از اراضی که در محدوده و حریم شهر و شهرک‌ها واقع شده‌اند را مطابق قانون اراضی شهری می‌گویند. اراضی مزبور ممکن است موات، بایر و یا دایر باشند. در ادامه مطلب به تعریف انواع اراضی شهری می‌پردازیم:

موات

به زمین‌هایی که از تاریخ پنجم تیر ماه 1358 سابقه آبادانی و عمران نداشته‌اند، اراضی موات گفته می‌شود.

بایر

زمین‌هایی که سابقه آبادانی و عمران دارند ولی مجدداً به حالت قبل خود برگشته‌اند را اراضی بایر می‌گویند. اراضی بایر ممکن است مالک معین داشته و یا نداشته باشند.

دایر

زمین‌های احیاء شده و آبادی که مالک از آنها بهره‌برداری می‌نماید را اراضی دایر می‌گویند.

جهت مشاوره با  وکیل پایه یک دادگستری با شماره‌های روبه‌رو تماس حاصل فرمایید: 09124970000 – 02188403166

راه های ارتباطی جهت مشاوره

راه های ارتباطی جهت مشاوره با بهترین وکیل ها به شرح زیر می باشد:

اینستاگرام: vakilsite@

تلگرام: vakil | @vekalat@

واتساپ: 09124920000

اراضی دولتی

زمین‌هایی که سند آن به نام دولت بوده و یا در جریان انتقال به نام دولت می‌باشد، اراضی دولتی خوانده می‌شوند. همچنین لازم به ذکر است که تمامی اراضی ملی در زمره اراضی دولتی قرار می‌گیرند.

اراضی ملی در قانون در یک تعریف ساده

اراضی ملی، زمین‌هایی هستند که به سازمان منابع طبیعی یا اداره مسکن و شهرسازی به نمایندگی از دولت تعلق دارند. این اراضی ممکن است در داخل یا خارج از محدوده شهری قرار گرفته باشند.

مفهوم حقوقی اراضی ملی

در تعریف حقوقی، اراضی ملی به زمین‌هایی گفته می‌شود که بدون هر گونه مداخله بشر، شکل اولیه خود را حفظ نموده‌اند؛ چه در مالکیت فردی خاص باشند و چه نباشند.

ملاک تشخیص اراضی ملی در قانون ایران

1. بر اساس قانون ملی شدن جنگل‌های کشور که در سال 1341 به تصویب رسید درمورد تشخیص اراضی ملی، سابقه احیای زمین، ملاک عمل می‌باشد. همچنین لازم به ذکر است که سند مالکیت بدون سابقه احیاء در زمین، هیچگونه اعتباری ندارد. در این صورت، زمین از مالکیت فرد خارج و سند آن به نام دولت صادر می‌شود.

2. معیار زمانی احیاء در تشخیص اراضی ملی، تاریخ تصویب قانون ملی شدن جنگل‌های کشور در سال 1341 است. یعنی اگر زمان احیاء به قبل از قانون مذکور مربوط باشد، زمین متعلق به مالک و چنانچه مربوط به پس از آن باشد، متعلق به دولت خواهد بود.

✔ بیشتر بخوانید : وکیل ملکی در اراضی ملی و مستثنیات زمین

مالکیت و مدیریت اراضی ملی

مطابق مقررات قانونی، اراضی ملی که در خارج از محدوده شهری واقع شده‌اند، تحت اداره و مدیریت سازمان منابع طبیعی بوده و اراضی ملی واقع در محدوده شهری متعلق به اداره مسکن و شهرسازی می‌باشند.

تشخیص ملی بودن اراضی در قانون

تشخیص ملی بودن اراضی شرایط ویژه‌ای دارد که باید رعایت شده و مراحل قانونی آن طی گردد. در ادامه به بررسی این شرایط و ضوابط قانونی و مراحل آن می‌پردازیم:

مرجع صالح تشخیص

تشخیص این امر که یک زمین در زمره اراضی ملی قرار می‌گیرد یا خیر، بر عهده «کمیسیون ماده 56 منابع طبیعی» است. یعنی هیچ مرجع دیگری در این خصوص، صلاحیت رسیدگی و اظهار نظر ندارد.

مرجع تجدید نظر از رأی کمیسیون ماده 56 منابع طبیعی

1. مرجع اعتراض به رأی کمیسیون ماده 56 منابع طبیعی، «کمیسیون ماده واحده مستقر در اداره منابع طبیعی» می‌باشد.

2. اگر اختلاف مزبور علیرغم مراجعه به کمیسیون ماده واحده کماکان باقی بماند، دادگستری نهاد صالح برای رسیدگی به این اختلاف است.

3. برای تشخیص اراضی ملی از اراضی احیاء شده می‌توان از نظر کارشناس رسمی دادگستری بهره برد.

انواع اراضی شهری

اراضی شهری مصادیق گوناگونی دارند که انواع آن به شرح زیر است:

زمین‌های:

1. دارای سابقه زراعی یا باغبانی و حتی زمین‌هایی که در آن ‌اقدامات مقدماتی برای کشاورزی صورت گرفته باشد؛
2. واقع در محدوده روستا؛
3. موجود در محدوده جریان آب از جمله چشمه، رودخانه و قنات و غیره؛
4. قابل کشت با شیب نامتعارف؛
5. قابل کشت و آبیاری بوده یا مرزبندی‌های ثبت شده یا عرفی داشته باشد؛
6. حاوی جوی جاری و یا سابقه آن (در صورتی‌که نشانه‌های آن معلوم و مشخص باشد)؛
7. با مسیر آبیاری و دارای درخت‌هایی با سن بالا؛
8. واقع در پایین جریان آب (یعنی مسیر آبی در قسمت فوقانی این زمین‌ها موجود باشد)؛
9. با بناهای مربوط به زراعت، باغبانی و یا حتی ساختمان‌های قدیمی؛
10. فاقد پوشش گیاهی مرتعی با قدمت چندساله؛
11. دارای مسیر قدیمی که نشانگر عبور و مرور برای مسائل کشت و زرع باشد؛
12. دارای خرمن‌گاه‌های قدیمی؛
13. زمین‌های دارای مرزبندی مشخص؛
14. آن دسته از زمین‌ها که در نقشه‌های هوایی، زراعی تشخیص داده شده و یا دارای سابقه احیاء باشند. تشخیص این موارد با کارشناس ویژه و متخصص است.

ثبت اراضی ملی و صدور سند مالکیت

در بندهای اولیه مطلب «اراضی ملی در قانون ایران» توضیح دادیم که اراضی ملی تحت مالکیت دولت هستند. یعنی این دولت است که باید برای أخذ سند مالکیت اراضی مزبور اقدام نماید. صدور سند مالکیت اراضی ملی به نام دولت، از اراضی متعلق به اشخاص خصوصی متفاوت است. در ادامه به بررسی نحوه و چگونگی ثبت اراضی ملی و صدور سند مالکیت به نام دولت می‌پردازیم:

مرحله تشخیص

مرحله نخست، مرحله تشخیص اراضی ملی است که انجام آن و صدور سند مالکیت عمومی برای دولت منوط به تشخیص مأمور اداره منابع طبیعی است. در این مرحله، اداره ثبت اسناد و املاک باید به صرف درخواست مأمور مزبور (مأمور اداره منابع طبیعی)، رونوشتی از اسناد مالکیت، صورتمجلس تحدید حدود و نقشه‌های ثبتی مورد نیاز او را در اختیار وی قرار دهد.

مأمور مزبور نیز موظف است گزارشی را در خصوص حدود، مشخصات و مساحت تنظیم نموده و به اداره جنگلبانی یا سرجنگلبانی تسلیم ‌نماید. اداره مزبور پس از بررسی، گواهی لازم را صادر و به اداره ثبت محل ارسال می‌کند.

✔ بیشتر بخوانید : وکیل پایه یک زمین کشاورزی

شرایط صدور سند مالکیت به نفع دولت

صدور سند مالکبت به نام دولت، شرایطی دارد که یکی از آنها «قطعیت برگ تشخیص» است. اما برگ تشخیص مزبور چه زمانی قطعی می‌شود؟ زمان قطعیت برگ تشخیص بدین شرح است:

1. از تاریخ انتشار آگهی مقرر در قانون حفظ و حمایت از منابع جنگلی، شش ماه گذشته و اعتراضی به آن صورت نگرفته باشد؛
2. اگر اعتراضی صورت بگیرد صرفاً با صدور رأی قطعی از دادگاه صالح، صدور سند مالکیت برای دولت امکان‌پذیر است.

صدور سند مشاعی برای اراضی ملی

به طور کلی، صدور سند مالکیت مشاعی برای اراضی ملی ممکن نیست. اگرچه بر اساس قوانین ایران، در خصوص تمامی اموال غیرمنقول، صدور سند مالکیت مشاعی ممکن است اما در خصوص اراضی ملی این گونه نیست. چرا که اراضی مزبور، در زمره اموال عمومی قرار دارند که قابل تملک هیچ کس نیست. بنابراین صدور سند مالکیت مشاعی برای ملکی که اساساً قابل تملک نبوده، امکان‌پذیر نیست. به بیان بهتر، دو موضوع متناقض، در یک مسئله واحد جمع نمی‌گردد.

پرسش و پاسخ‌های پرتکرار

1- مرجع صدور برگ تشخیص اراضی ملی، کدام نهاد است؟

کمیسیون ماده 56 منابع طبیعی صلاحیت صدور برگ تشخیص اراضی ملی را دارد.

2- اراضی ملی متعلق به کیست؟

در اصل اراضی ملی برای ملت است. به عبارت دیگر، اراضی ملی تحت مالکیت عمومی (متعلق به همه مردم) است لیکن سند مالکیت آن به نام دولت صادر می‌گردد.

3- مرجع اعتراض به برگ تشخیص صادره از ماده 56 منابع طبیعی کدام نهاد است؟

ابتدائاً اعتراض به برگ تشخیص باید در کمیسیون ماده واحده مستقر در اداره منابع طبیعی طرح شود لیکن اگر اختلاف مزبور حل و فصل نشود، مرجع نهایی حل اختلاف دادگاه است.

4- آیا می‌توان برای اراضی ملی سند مشاعی صادر نمود؟

خیر. از آنجایی که اراضی ملی قابل تملک نیستند، نمی‌توان برای آنها نیز سند مشاعی صادر کرد.

درصورتی که سوالی پیرامون مطلب “اراضی ملی در قانون ایران” باقی مانده است می توانید در قسمت دیدگاه همین مطلب مطرح نمایید…

🔖 مطالب پیشنهادی مرتبط

✔ وکیل ملکی برای تنظیم سند رسمی

✔ وکیل ملکی برای خلع ید و تخلیه ید

فیلم حقوقی مقالات حقوقی

 

*****

آسایش گستران معتبرین و بهترین موسسه حقوقی

همیشه حامی حقوق شما عزیزان است.

*****

5/5 (1)