وکیل دادگستری و احکام غصب
یکی از مظالب بسیار مهم در ارتباط با اموال، موضوع «غصب» است. در شریعت اسلام، مالکیت محترم بوده و باید از سوی همگان رعایت شود. یعنی وقتی کسی به عنوان مالک یک مال شناخته می‌شود، دیگران باید به مالکیت او احترام بگذارند و نباید رفتاری اتخاذ کنند که مانع اعمال مالکیت فرد بر مال خویش گردد. در مطلب «وکیل دادگستری برای و احکام غصب» ضمن تعریف مفهوم مزبور، به بیان احکام و آثار آن بر اساس مقررات قانون مدنی می‌پردازیم.
مفهوم غصب
اگر بخواهیم به زبان ساده و عامیانه به تعریف غصب بپردازیم، غصب همان تصاحب و استفاده از مال یا حق دیگری بدون رضایت او است. پس آنچه که در تشخیص غصب اهمیت دارد، عدم رضایت مالک بر استیلا و چیرگی متصرف بر مال خود است. به فردی که مال یا حق دیگری را غصب نموده، غاصب می‌گویند. در ادامه مطلب «وکیل دادگستری و احکام غصب» به بیان تعریف، احکام و آٍار غصب مطابق مقررات قانون خواهیم پرداخت.
غصب در قانون مدنی
در قانون مدنی، غصب را به «استیلاء بر مال غیر به نحو عدوان» تعریف نموده‌اند. بنابراین بر اساس مقررات قانون مدنی، غصب دو جزء مهم دارد:
- استیلاء: به معنای تصرف است. یعنی فردی بر مال دیگری چیره شده و آن را به تصرف خود درآورد.
- به نحو عدوان: به معنای زور، اجبار و به نحو ظالمانه است. یعنی غاصب بر مال دیگری به صورت ظالمانه و مزدورانه تسلط یابد.
مسئولیت غاصب در قانون مدنی
بر اساس مقررات قانون مدنی، غاصب ید ضمانی دارد. بدین معنا که چه مرتکب تقصیر شده باشد و چه نشده باشد، مسئول تمام خسارات وارده به حق مالک است ولو از آن استفاده نکرده باشد. همچنین غاصب موظف است اجرت‌المثل ایام تصرف خود را نیز به مالک بپردازد. به این نوع از مسئولیت، مسئولیت مطلق و محض می‌گویند. یعنی حتی اگر غاصب، مرتکب هیچ تعدی و تفریطی نگردد و مال به واسطه قوه قاهره از بین برود، باز هم غاصب مسئول جبران خسارات وارده بر مالک است. ولو آنکه قوه قاهره را نیز اثبات نماید.
اقامه دعوی علیه غاصب
مالک باید علیه غاصب مال غیرمنقول خویش، دعوای خلع ید اقامه نماید. دعوای خلع ید دعوایی است که علیه متصرف غیرمجاز مال غیرمنقول اقامه می‌گردد. در نتیجه این دعوی ضمن محکومیت غاصب به تحویل مال به مالک، می‌توان تقاضای اجرت‌المثل ایام تصرف و خسارات وارده به ملک را نیز نمود.
دادگاه صالح برای اقامه دعوی علیه غاصب
دادگاه صالح برای اقامه دعوی علیه غاصب، چنانچه مال غیرمنقول باشد، از آنجایی‌که دعوی مزبور دعوی خلع ید بوده در صلاحیت دادگاه محل وقوع مال غیرمنقول است. لیکن اگر مال مغصوب منقول باشد، دادگاه محل اقامت خواند صالح به رسیدگی می‌باشد.
جهت مشاوره با وکیل پایه یک دادگستری با شماره‌های روبه‌رو تماس حاصل فرمایید: 09124970000 – 02188403166
راه های ارتباطی جهت مشاوره
راه های ارتباطی جهت مشاوره با بهترین وکیل ها به شرح زیر می باشد:
اینستاگرام: vakilsite@
تلگرام: vakil | @vekalat@
واتساپ: 989124920000+
حقوق قابل مطالبه از غاصب
در خصوص مسئله غصب، برخی حقوق از سوی مالک و به طرفیت غاصب قابل مطالبه است. این حقوق به زبان ساده عبارتند از:
-
حق مطالبه عین مال مغصوب از غاصب
در خصوص عین مال مغصوب دو حالت وجود دارد:
الف) مال مزبور موجود و صحیح و سالم است: غاصب باید عین مال مغصوب را به مالک اصلی آن رد نماید.
ب) مال مزبور تلف شده یا معیوب گشته است: در خصوص تلف شدن مال مغصوب، دو حالت وجود دارد. مال مغصوب مثلی بوده که در این حالت باید مثل آن به غاصب داده شود. اگر مال مزبور، قیمی بوده که در این صورت، باید قیمت حین‌الاداء مال مغصوب به مالک پرداخت شود.
دو نکته مهم:
1-1- مال مثلی، مالی است که مشابه آن بسیار وجود دارد. مال قیمی نیز مالی است که مشابه آن در بازار موجود نیست.
2-1- قیمت حین‌الاداء، به معنای قیمت زمانی است که غاصب قصد پرداخت قیمت مال مغصوب تلف‌شده را دارد.
-
مطالبه اجرت‌المثل ایام تصرف از غاصب
پیش از این گفته شد که غصب به معنای تصرف مال دیگری بدون اذن و رضایت او است. وقتی‌که ما مال دیگری را با اذن و رضایت او در اختیار می‌گیریم، قاعده بر این است که قراردادی را میان خودمان منعقد می‌کنیم که بر اساس آن به طرف مقابل مراجعه نموده و حق خود را مطالبه می‌کنیم. لیکن در خصوص غصب از آنجایی که چنین قراردادی موجود نیست و غاصب من غیر حق از مال دیگری منتفع شده است. فلذا باید مبلغی را که از سوی دادگاه معین می‌گردد، به عنوان اجرت‌المثل ایام تصرف به مالک بپردازد.
-
خسارات وارده به مال و خسارات دادرسی
خسارات وارده به مال و نیز خسارات دادرسی که برای مطالبه حق مالک صورت پذیرفته است، از غاصب قابل مطالبه است که میزان این خسارات نیز از سوی دادگاه صالح تعیین خواهد شد.
احکام تعاقب ایادی غصب در قانون مدنی
این اصطلاح بدین معناست که یک مال، در دوره‌های زمانی متوالی در ید چند غاصب مختلف باشد. نکته‌ای که در این خصوص وجود دارد این است که چنانچه مال مغصوب در ید یکی از غاصبین تلف گردد، مسئولیت هریک از این غاصبین تا چه اندازه است؟ اگر بخواهیم به صورت ساده، قابل‌فهم و مختصر به این سؤال پاسخ دهیم، باید بگوییم که:
مالک مال مغصوب می‌تواند به هریک از غاصبین مراجعه نماید و خسارت خود را مطالبه نماید. به عبارت دیگر، هر یک از غاصبین در برابر مالک مسئول جبران خسارت است. ولو آنکه خسارتی وارد نکرده باشد. لیکن در نهایت می‌توانند به غاصب مسئول مراجعه نمایند.
✔ بیشتر بخوانید : حکم غاصب و تعریف مال غصبی توسط وکیل پایه یک دادگستری
منافع مال مغصوب
در خصوص منافع مال مغصوب، هر غاصب به اندازه زمان تصرف خود و غاصبین مابعد خود مسئول است. لیکن می‌تواند در صورت پرداخت به غاصبین بعدی مراجعه نماید. بنابراین غاصب نسبت به منافع مورد استفاذ=ده غاصب یا غاصبین ماقبل خود مسئولیت ندارد.
در حکم غصب در قانون مدنی، به چه معناست؟
ما در تعریف غصب گفتیم که غصب تسلط بر مال دیگری با علم بر این است که مال متعلق به ما نیست. اما در مواردی غاصب نمی‌داند که مالی که در دست دارد، متعلق به وی نیست. قانونگذار این موارد را در حکم غصب می‌داند و بیان می‌کند که احکام غصب بر این موارد نیز جاری است.
دعاوی قابل طرح علیه غاصب
دعوایی که می‌توان علیه غاصب مطرح نمود، بستگی به نوع مال دارد. یعنی نوع دعوای قابل طرح علیه غاصب با توجه به این که مال مغصوب، منقول و یا غیرمنقول باشد متفاوت است. در ادامه به بررسی انواع دعاوی علیه غاصب با توجه به نوع مال می‌پردازیم.
دعوای خلع ید
دعوای خلع ید به معنای اخراج شخص غاصب از ملک (مال غیرمنقول) است. تنها نقطه ضعف این دعوی این است که صرفاً از سوی شخص مالک قابل طرح است. یعنی مستأجر و یا دارنده حق انتفاع از چنین حقی برخوردار نیستند.
دعوای تصرف عدوانی
این دعوی نیز مشابه خلع ید است. با این تفاوت که دعوی خلع ید حتماً باید از سوی مالک اقامه شود لیکن دعوی تصرف عدوانی از سوی مستأجر و یا دانرده حق انتفاع نیز قابل طرح است.
✔ بیشتر بخوانید : وکیل ملکی برای خلع ید و تخلیه ید
دعوای استرداد مالکیت
استرداد مالکیت نیز جزء دعاوی حقوقی است که در خصوص مال منقول، قابل طرح و دفاع است.
دعوی تخلیه ید
تخلیه ید، در حالتی قابل طرح است که متصرف یک مال ابتدائاً از سوی مالک مأذون بوده لیکن به مرور زمان، مالک از اذن خود رجوع نماید. در این حالت مالک اصل مال و یا مالک منفعت می‌تواند علیه متصرف دعوی خلع ید اقامه نماید. مثال بارز این مورد، مستأجری است که پس از پایان مدت اجاره علیرغم درخواست مالک، از بازگرداندن مال به مالک خودداری می‌نماید.
جمع‌بندی
غصب، مفهومی است که هم قابل اعمال بر اموال منقول است و هم غیرمنقول. در واقع، زمانی‌که فردی مال دیگری (اعم از منقول و غیرمنقول) را به صورت ظالمانه و اجباری تصرف و تصاحب می‌نماید، غصب اتفاق افتاده است. برای پس گرفتن مال مغصوب از غاصب، چهار دعوی قابل طرح است:
الف. دعوای خلع ید و تصرف عدوانی در خصوص اموال غیرمنقول؛
ب. دعوای استرداد مالکیت در خصوص اموال منقول؛
ج. دعوای تخلیه ید در خصوص اموال منقول و غیرمنقول که در آنها متصرف ابتدا مأذون از سوی مالک بوده لیکن مالک بعداً از اذن خود منصرف گردد.
درصورتی که سوالی پیرامون مطلب “وکیل دادگستری و احکام غصب” باقی مانده است، می‌توانید در قسمت دیدگاه همین مطلب مطرح نمایید…
🔖 مطالب پیشنهادی مرتبط
✔ وکیل پایه یک و توضیح شرایط تخلیه ملک مسکونی
✔ وکیل ملکی و آگاهی از خلع ید ملک
*****
آسایش گستران معتبرین و بهترین موسسه حقوقی
همیشه حامی حقوق شما عزیزان است.
*****