وصیت در حقوق مدنی

وصیت در حقوق مدنی

وصیت در لغت به معنای سفارش کردن، فرمان دادن به انجام کاری و نیز رسیدگی به امور متوفی پس از مرگ است. لیکن وصیت در فقه و حقوق بدین معنا است که کسی برای بعد از فوت خویش،  مال خود را به نفع دیگری و یا حتی عموم مردم تملیک نماید و یا حتی اموری را در ارتباط با اموال و یا فرزندان صغیر خود به دیگری بسپارد. در مطلب «وصیت در حقوق مدنی» ما به شرح و بررسی انواع وصیت، شرایط وصیت‌نامه و صحت و یا بطلان آن می‌پردازیم.

تعریف وصیت‌نامه

اگر بخواهیم یک تعریف ابتدایی و ساده از وصیت‌نامه ارائه دهیم باید بگوییم وصیت‌نامه، سندی است که طی آن شخص وصیت‌کننده (موصی) برای بخشی از اموال و یا فرزندان صغیر خود تعیین تکلیف می‌نماید. وصیت‌نامه در عالم حقوق می‌تواند به صورت خودنوشت و یا رسمی باشد. البته بنا بر مقررات قانونی هر شخص حق داشتن وصیت‌نامه سری نیز دارد. در ادامه به تعریف انواع وصیت‌نامه در حقوق مدنی می‌پردازیم.

انواع وصیت در حقوق مدنی

بر اساس مقررات قانون مدنی، وصیت با توجه به نوع وصیت‌نامه و نیز نوع تعهدات و یا حقوق مندرج در آن، انواع متفاوتی دارد:

الف) انواع وصیت بر اساس مفاد مندرج در آن

این نوع وصیت می‌تواند با توجه به آنچه که مورد وصیت شخص موصی قرار گرفته است، به دو نوع تملیکی و یا عهدی تقسیم گردد.

1. وصیت تملیکی

این نوع از وصیت به معنای آن است که موصی مالی از اموال خود را به نفع دیگری وصیت نماید. نکته‌ای که در خصوص وصیت تملیکی بسیار حائز اهمیت می‌باشد، این است که موصی از نظر مقررات قانون مدنی تنها می‌تواند یک سوم اموال خویش را به نفع دیگری و یا دیگران و یا برای صرف در امور مشخصی، وصیت نماید. چنانچه موصی بیش از یک سوم اموال خود را وصیت نماید، در صورت تنفیذ ورثه قابل پرداخت و یا تملیک خواهد بود.

2. وصیت عهدی

به وصیتی که بر اساس آن موصی امور مربوط به فرزندان صغیر خود و یا رتق و فتق مسائل مربوط به دارایی خود را به دیگری بسپارد، وصیت عهدی می‌گویند. بدین معنا که موصی چیزی از اموال خود را به دیگری نبخشیده است، بلکه انجام اموری را به شخص امینی سپرده است. به چنین شخصی بر اساس قانون مدنی، وصی می‌گویند.

برای ارتباط با “وکیل پایه یک دادگستری” با شماره‌های 09124970000 و 7-02188403985 تماس بگیرید.

ب) انواع وصیت بر اساس نوع وصیت‌نامه

همانطور که در بندهای پیشین توضیح داده شد، ما سه نوع وصیت‌‌نامه داریم: خودنوشت، رسمی و سرّی. در ادامه مطلب «وصیت در حقوق مدنی» به تعریف این سه نوع وصیت‌نامه می‌پردازیم.

1. وصیت‌نامه خودنوشت

این نوع از وصیت‌نامه، به دستخط موصی بوده و دارای تاریخ کامل (روز، ماه و سال) و امضای موصی است. برخی به دلیل چنهان ماندن مفاد وصیت‌نامه و پرهیز از هزینه‌های مربوط به دفاتر اسناد رسمی، دست به چنین اقدامی می‌زنند که البته گاهی سبب بروز اشکالات قانونی می‌گردد. برای مثال همانطور که قبلاً نیز گفتیم، وصیت زاید بر ثلث ترکه منوط به تنفیذ وراث است و مابقی آن بر اساس قوانین مربوط به ارث بین ورثه تقسیم می‌گردد. بنابراین چنانچه موصی یکی از وراث خود را از ارث محروم نماید، چنین وصیتی نافذ نیست و وارث محروم می‌تواند با مراجعه به دادگستری، سهم‌الارث خود را مطالبه نماید.

2. وصیت‌نامه رسمی

بهترین نوع وصیت است. بدین علت که با توجه به ثبت در دفتر اسناد رسمی، امکان جعل و تحریف در آن وجود ندارد و هیچ‌کس در دادگاه با در دست داشتن سند عادی (ولو به دستخط موصی) نمی‌تواند وصیت‌نامه رسمی را رد نماید. وصیت‌نامه مزبور، سند رسمی محسوب می‌شود یعنی می‌توان بدون مراجعه به دادگاه، اجرای مفاد مربوط به آن را درخواست نمود. در این راستا، تفاوتی میان اموال منقول و یا غیرمنقول مورد وصیت نیست.

✔ بیشتر بخوانید : انواع وصیت و شرایط قبول و اجرای آن

3. وصیت‌نامه سرّی

در خصوص وصیت‌نامه سرّی توجه به این نکته ضروری است که این نوع از وصیت‌نامه می‌تواند از نوع رسمی و یا خودنوشت باشد. تفاوتی که در وصیت‌نامه سرّی خودنوشت با وصیت‌نامه خودنوشت عادی وجود دارد این است که وصیت‌نامه خودنوشت سرّی نیازی نیست که لزوماً با دستخط موصی باشد. لیکن حتماً باید به امضای موصی رسیده باشد.

وصیت‌نامه سرّی باید به اداره ثبت محل اقامت موصی و یا هر ارگان دیگری که در آیی‌نامه قوه قضاییه تعیین می‌گردد، تودیع شود.

ارکان وصیت در حقوق مدنی

برای اینکه وصیت بر اساس مقررات قانونی، صحیحاً واقع شود یک سری شرایط دارد که مربوط به ارکان وصیت می‌شود. بدین منظور ابتدا باید ارکان وصیت را بر اساس مقررات قانون مدنی معرفی و بررسی کنیم.

به طور کلی، ارکان وصیت عبارتند از:

موصی: فردی که وصیت می‌کند را موصی می‌گویند؛

موصی‌له: در وصیت تملیکی، طرف مقابل وصیت را موصی‌له می‌گویند؛

وصی: به طرف مقابل وصیت عهدی، وصی گویند؛

موصی‌به: به مال مورد وصیت، موصی‌به گفته می‌شود.

شرایط صحت وصیت در حقوق مدنی

برای تشخیص صحت و یا عدم صحت وصیت در حقوق مدنی، شرایطی برای هر رکن وصیت در حقوق مدنی شناخته شده که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم:

شرایط موصی

1. اهلیت داشته باشد: بدین معنا که به سن قانونی رسیده باشد و مجاز به تصرف در اموال خود باشد.
2. چنانچه دو وصیت‌نامه از سوی موصی نگاشته شده باشد، وصیتی که تاریخ آن مؤخر است، نافذ می‌باشد. البته این در شرایطی است که هر دو وصیت‌نامه دارای اعتبار و شرایط یکسان باشند. علت این امر نیز این است که موصی می‌تواند به عنوان انسان آزاد که اختیار اموال خود را دارد، از وصیت خود برگردد.

نکته مهم

چنانچه فردی اقدام به خودکشی نماید و پس از اقدام خود وصیتی نماید و سپس به علت آسیبی که به خود رسانده است، فوت نماید وصیت وی نافذ نیست.

شرایط موصی‌له

1. باید موجود و زنده باشد: بنابراین نمی‌توان به نفع کسی‌که فوت نموده و یا هنوز به دنیا نیامده است، وصیت نمود.
2. موصی‌له نیز باید اهلیت تملیک و دارا شدن اموال مورد وصیت را مطابق قانون داشته باشد.
3. در وصیت تملیکی، قبول موصی‌له بعد از فوت موصی شرط است نه قبل از آن. اما اگر وصیت را قبول و موصی‌به را قبض نمود دیگر نمی‌تواند آن را رد کند.

نکته مهم

نفوذ وصیت به نفع جنین، مشروط به زنده متولد شدن او است. چنانچه کسی به منظور ممانعت از رسیدن مال مورد وصیت به جنین، اقدام به سقط آن نماید مال مورد وصیت بر اساس مقررات قانونی ارث، بین ورثه جنین تقسیم خواهد شد.

✔ بیشتر بخوانید : 20 نکته مهم برای تنظیم وصیت نامه

شرایط وصی

1. وصی با توجه به کاری که برای او در نظر گرفته‌اند، باید اهلیت انجام کار مزبور را داشته باشد. برای مثال شخص سفیه را نمی‌توان قیم کودکان صغیر خود قرار داد.
2. چنانچه چند وصی ضمن وصیت‌نامه معین شده باشد، اصل بر آن است که باید مجتمعاً امور مندرج در وصیت را انجام دهند. مگر این که موصی به نحو دیگری مقرر کرده باشد.
3. در وصیت عهدی، وصی تا زمانی‌که موصی زنده است می‌تواند وصیت را رد کند اما پس از فوت وی چاره‌ای جز اجرای وصیت ندارد. ولو آن که از وجود چنین وصیتی بی‌خبر بوده باشد.

شرایط موصی‌به

1. مال مورد وصیت باید دارای منفعت عقلایی و مشروعیت باشد. به عبارت دیگر، نمی‌توان مالی را که از نظر مادی فاقد ارزش است مورد وصیت قرار داد. مثل پشه‌ معلق در هوا.
2. موصی‌به باید حتماً ملک موصی باشد. چنانچه کسی مال متعلق به دیگری را مورد وصیت قرار دهد، چنین وصیتی فاقد اعتبار است.

پاسخ به سوالات مربوط به وصیت در حقوق مدنی توسط وکیل

1. آیا امکان وصیت شفاهی وجود دارد؟

در حالت کلی، وصیت باید یا به صورت رسمی و یا به صورت خودنوشت تنظیم گردد. امکان تنظیم وصیت شفاهی صرفاً در مواقع اضطراری همانند جنگ و زلزله وجود دارد که آن هم باید در حضور شاهد صورت گیرد. در چنین حالتی، یکی از شهود باید وصیت‌نامه فرد را نوشته و تاریخ دقیق آن را قید نموده و به امضای سایر شهود برساند.

2. هر فرد تا چه میزان از اموال خود را می‌تواند وصیت نماید؟

بر اساس قانون مدنی، وصیت تا یک سوم ترکه نافذ و مازاد آن منوط به تنفیذ ورثه است.

3. اجرای وصیت در چندمین اولویت اقدامات پس از مرگ موصی قرار دارد؟

به طور کلی، اقدامات مالی پس از مرگ موصی به شرح زیر است:

1. هزینه کفن و دفن متوفی (در حد متعارف، معمول و معقول)
2. دیون و تعهدات مالی باقی مانده بر ذمه متوفی
3. وصیت
4. ارث

5. آیا موصی می‌تواند از وصیت خود بازگردد؟

بله. از آنجایی که مالکیت و یا حتی عهود ناشی از وصیت مربوط به پس از مرگ موصی است، موصی تا لحظه مرگ کماکان دارای اختیار اموال خود بوده و می‌تواند تا آن لحظه از وصیت خود بازگردد.

سؤالات و نظرات خود را درباره مطلب «وصیت در حقوق مدنی» در قسمت دیدگاهها با ما به اشتراک بگذارید.

 

🔖 مطالب پیشنهادی مرتبط

✔ وکیل پایه یک خانواده و اعتبار وصیت شفاهی

✔ وکیل پایه یک برای تقسیم ارث از روی وصیت نامه

 

ارتباط با موسسه حقوقی آسایش گستران

☑️  مشاوره حقوقی با کارشناسان حقوقی موسسه

021-88401560 | 021-88403166

☑️  تلفن همراه وکیل پایه یک دادگستری در تهران

0912-4970000 | 0912-4920000

☑️ آدرس صفحه اینستاگرام وکیل پایه یک دادگستری

vakilsite@

☑️ تلگرام

vakil | @vekalat@

☑️ آدرس موسسه حقوقی آسایش گستران

تهران | خیابان شهید مطهری| نرسیده خیابان شریعتی | روبروی بوستان شهیدآوینی | پلاک 11

برای مشاهده آدرس در گوگل مپ روی متن رو به رو کلیک نمائید »»موسسه حقوقی آسایش گستران

*****

آسایش گستران معتبرین و بهترین موسسه حقوقی 

همیشه حامی حقوق شما عزیزان است.

*****

 

 

 

هیچ رای ثبت نشده