مصادیق اراضی مشمول ملی شدن

مصادیق اراضی مشمول ملی شدن

در خصوص تشخیص مصادیق اراضی ملی باید به ماده یک قانون ملی شدن جنگل‌های کشور مراجعه نمود. لیکن همواره تردیدهایی درباره ملی بودن برخی اموال وجود دارد. از این جهت که آیا یک مال معین، مشمول قانون ملی شدن جنگل‌ها و مراتع می‌باشد یا خیر؟ به عبارت بهتر، تشخیص موردی اراضی مشمول قانون ملی شدن و متقابلاً اراضی خارج از شمول آن، همواره به سادگی امکان‌پذیر نیست. از همین رو نیز مجریان قانون مزبور در عمل، گاهی با تردید و چالش مواجه می‌شوند. در مطلب «مصادیق اراضی مشمول ملی شدن» به معرفی و تشریح اراضی مشمول ملی شدن، می‌پردازیم. اگر شما نیز سؤالی در رابطه با تشخیص اراضی ملی دارید، با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

فیلم حقوقی مقالات حقوقی

دریافت مشاوره از وکیل پایه یک دادگستری »»» 88403987- 021

انواع اراضی ملی

در این قسمت از مطلب، به تشریح مصادیق اراضی مشمول ملی شدن می‌پردازیم:

الف- جنگل

در یک تعریف ساده، جنگل به زمین وسیعی گفته می‌شود که انبوه از درختان بوده و بسیار پوشیده باشد. البته مطابق یک تعریف قانونی که در بند 1 ماده یک دستورالعمل ضوابط واگذاری اراضی منابع طبیعی و دولتی برای طرح های تولیدی کشاورزی و غیر کشاورزی مصوب 1385 وزارتخانه جهاد کشاورزی آمده است:

جنگل، زمینی است اعم از خشکی و آبی که غالباً از درخت، درختچه و نیز سایر رستنی ها علفی خودرو پوشیده شده باشد. البته بدین شرط که مساحت آن از نیم هکتار کمتر و پوشش درختی آن به صورت طبیعی از 5 درصد کمتر نباشد.

انواع جنگل

در مفهوم عام، جنگل‌ها به دو نوع جنگل‌های مصنوعی و طبیعی تقسیم می‌شوند. منظور از:

الف) جنگل‌های مصنوعی

جنگل‌های مصنوعی، آن دسته جنگل‌هایی هستند که از سوی بشر کاشته می‌شوند.

ب) جنگل‌های طبیعی

منظور از جنگل‌های طبیعی، آن دسته از جنگل‌هایی است که بشر در ایجاد و رشد آنها هیچ گونه دخالتی ندارد. در واقع، پوشش جنگل،های طبیعی از نوع خودرو می‌باشد.

یک اصل و یک استثناء

بدون شک، منظور قانون‌گذار از ملی شدن جنگل‌ها و مراتع، جنگل های طبیعی است. لیکن در برخی نواحی جنگلی ما شاهد این مسئله هستیم که دولت، درختان قدیمی را قطع کرده و به جای آنها، گونه‌های جدید درختی را کاشته است. اگرچه این نهال‌های جدید را نمی‌توان در زمره پوشش درختی و گیاهی خودرو دانست؛ چراکه بشر در کاشت آنها دخالت دارد. لیکن به موجب قانون الحاق یک تبصره به ماده قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع مصوبب 1384، این دسته از درختان مصنوعی نیز که در محدوده منابع طبیعی کاشته شده‌اند، در حکم منابع طبیعی هستند.

✔ بیشتر بخوانید : وکیل ملکی در اراضی ملی و مستثنیات زمین

ب- مرتع

مرتع یا چراگاه، به سبزه‌زاری گفتِ می‌شود که حیوانات در آن می‌پرخند و آب و علف بسیاری دارد. لازم به ذکر است که مراتع کشور نقش مهمی را در اقتصاد ملی، کشاورزی، تعدیل آب و هوا و نیز تولید علوفه و گیاهان دارویی و صنعتی ایفا می‌نمایند. همچنین مراتع، زیستگاه حیوانات، محل تفریح و تفرج مردم و حافظ خاک هستند. مطابق تعریف قانون اصلاحات ارضی مصوب 1340:

« مرتع زمینی است اعم از کوه و دامنه و یا زمین مسطح که گیاهان علوفه‌ای به صورت طبیعی در آن می‌رویند به نحوی که هر هکتار آن، میزان علوفه لازم  لااقل سه رأس گوسفند یا دام دیگر را در یک فصل چرا تأمین نماید.»

مطابق ماده یک قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع مصوب 1346 مراتع به مشجر و غیر مشجر تقسیم می‌شوند. مهمترین نکته در باب مراتع غیر مشجر آن است که مجدداً نقش عرف را احیا نمود.

انواع مرتع

سه نوع تقسیم‌بندی متفاوت از مراتع وجود دارد که به شرح زیر هستند:

الف- طبیعی و مصنوعی: اگر گیاه به طور طبیعی در زمین روییده و یا استقرار یافته باشد، مرتع طبیعی است. لیکن چنانچه انسان در کاشت آن دخالت داشته باشد، مرتع مصنوعی گفته می‌شود.

ب- مشجر و غیرمشجر: این نوع تقسیم‌بندی بر اساس نوع پوشش گیاهی صورت می‌پذیرد. بدین صورت که در مراتع غیرمشجر، پوشش گیاهی غیردرختی و در مراتع مشجر، انواع درختان به صورت خودرو و پراکنده هستند. همچنین رویش گیاهان مرتعی نیز در میان درختان و درختچه‌ها است.

ج- ییلاقی و قشلاقی: مراتع را می‌توان از لحاظ زمان و فصل استفاده به مراتع ییلاقی و قشلاقی تقسیم نمود. مراتع ییلاقی در مناطق کوهستانی قرار داشته و قابل استفاده در فصل بهار و تابستان هستند. لیکن مراتع قشلاقی در دشت‌های پست یا مناطق جغرافیایی با عرض کم قرار گرفتِ که در فصل پائیز و زمستان قابل استفاده‌اند.

ج- بیشه‌های طبیعی

بیشه به نوعی پوشش گیاهی گفته می‌شود که از درختان کوتاه، درختچه‌ها و بوته ها تراکم یافته باشد. بیشه‌ها معمولاً تنها از یک گونه یا گونه‌های اندک از گیاهان تشکیل شده‌اند. تعریف مستقلی از بیشه در قوانین وجود ندارد بلکه همیشه در کنار واژه جنگل تعریف می‌شود. البته مطابق بند 5 ماده یک دستورالعمل ضوابط واگذاری اراضی منابع ملی و دولتی برای طرح‌های تولیدی کشاورزی و غیرکشاورزی مصوب 1385 وزارت جهاد کشاورزی:

« بیشه عبارت است از زمین‌هایی که غالباً پوشیده از درختچه و بوته خودرو هستند و مساحت آنها لااقل از نیم هکتار کمتر نیست.»

باید توجه داشت که بیشه طبیعی مشمول ملی شدن جنگل ها و مراتع، بیشه‌ای است که بدون مداخله انسان و به صورت خودرو از زمین روییده باشد.

جهت مشاوره با  وکیل پایه یک دادگستری با شماره‌های روبه‌رو تماس حاصل فرمایید: 09124970000 – 02188403166

راه های ارتباطی جهت مشاوره

راه های ارتباطی جهت مشاوره با بهترین وکیل ها به شرح زیر می باشد:

اینستاگرام: vakilsite@

تلگرام: vakil | @vekalat@

واتساپ: 09124920000

د- اراضی جنگلی

در قوانین فعلی، هیچ تعریف کامل و دقیقی از اراضی جنگلی ارائه نشده است. مطابق بند 5 ماده یک آئین نامه اجرایی قانون ملی شدن جنگل‌ها مصوب 1342، اراضی جنگلی به دو بخش تقسیم می‌شود. همچنین مطابق بند (ز) ماده یک قانون نحوه واگذاری و احیای اراضی مصوب 1358، اراضی جنگلی به جنگل‌های تکامل نیافته‌ای گفتِ می‌شود که به یکی از اشکال زیر است:

1- تعداد کنده درخت یا نهال یا بوته جنگلی در هر هکتار آن جداگانه یا در مجموع، از یک صد عدد بیشتر نباشد؛

2- درختان جنگلی به صورت پراکنده موجود باشد؛ یعنی به صورتی که حجم آن در هر هکتار کمتر از پنجاه متر مکعب و در سایر نقاط ایران کمتر از بیست متر مکعب باشد.

ه- بیابان و کویر

مطابق بند الف ماده یک آئین‌نامه اجرایی تبصره 5 ماده 34 قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع کشور مصوب سال 1375، بیابان عبارت است از:

«اراضی خشک و نیمه خشک و نیمه مرطوبی که فاقد پوشش گیاهی پایا هستند و یا پوشش گیاهی طبیعی دائمی آنها به میزانی است که بهره‌برداری از آنها در شرایط طبیعی مقرون به صرفه و صلاح نیست.»

در بند ب ماده مذکور نیز در تعریف کویر آمدِ است که:

«پست‌ترین نقاط اراضی بیابانی است که دارای سخت‌ترین شرایط محیطی بوده و به صورت طبیعی توانایی تولید بیولوژیکی را ندارد.»

فلذا می‌توان بیان داشت که بیابان با کویر متفاوت است. کویر بخشی از بیابان و عارضه‌ای از بیابان است نه خود بیابان.

✔ بیشتر بخوانید : اراضی ملی در قانون ایران

و- اراضی مستحدث و ساحلی

هر یک از این اصطلاحات، تعریف جداگانه‌ای از دیگری دارد:

الف) اراضی مستحدث

به زمین‌هایی که در نتیجه پایین رفتن سطح آب یا هر نوع جریان آب در کرانه‌های دریا و دریاچه و جزایر یا در نتیجه پایین رفتن آب یا خشک شدن تالاب‌ها ایجاد می‌شوند، اراضی مستحدث گفتِ می‌شود.

ب) اراضی ساحلی

به پهنه‌ای با عرض مشخص از اراضی مجاور دریا و دریاچه‌ها یا خلیج گفتِ می‌شود که حداقل از یک سو به کنار دریا یا دریاچه متصل باشد.

البته مطابق تبصره 3 ماده یک قانون مربوط به اراضی ساحلی مصوب 1346:

جنگل‌ها، مراتع، اراضی جنگلی و بیشه‌های طبیعی واقع در محدوده اراضی مستحدثه ساحلی مشمول مقررات این قانون نیست. بلکه قانون ملی شدن جنگل‌ها و مراتع و آئین نامه‌های مربوط به آن درباره این دسته از اراضی لازم‌الاجرا است. البته با تصویب قانون اراضی مستحدثات و ساحلی مصوب 1354، گروهی استدلال نمودند که این اراضی از جهت تعریف مالکیت، واگذاری و هر گونه دخل و تصرف تابع قانون فوق‌الذکر است. لیکن چنانچه زمینی به صورت طبیعی باشد، علاوه بر قانون مزبور، تابع قانون ملی شدن جنگل‌ها و نیز قانون مرجع تشخیص اراضی موات و ابطال اسناد آن خواهد بود.

درصورتی که سوالی پیرامون مطلب “مصادیق اراضی مشمول ملی شدن” باقی مانده است می توانید در قسمت دیدگاه همین مطلب مطرح نمایید…

🔖 مطالب پیشنهادی مرتبط

✔  تغییر کاربری اراضی کشاورزی در سال 1401

✔ وکیل ملکی برای خلع ید و تخلیه ید

*****

آسایش گستران معتبرین و بهترین موسسه حقوقی

همیشه حامی حقوق شما عزیزان است.

*****

هیچ رای ثبت نشده