وکیل دادگستری و صلاحیت دادگاه‌ها
یکی از مسائل مهمی که هر فرد و یا حتی وکیل دادگستری باید پیش از طرح دعوی به آن توجه داشته باشد، انتخاب محکمه صالح برای رسیدگی به دعوی مزبور است. چرا که اگر دعوی خود را در دادگاه غیرصالح طرح نماییم، قاضی قرار رد دادخواست صادر نموده و مجبور می‌شویم با پرداخت مجدد هزینه دادرسی، دعوی خود را در محکمه صالح طرح نماییم. در مطلب «وکیل دادگستری و انواع دادگاه‌ها» ضمن تعریف انواع صلاحیت، به معرفی انواع دادگاه‌ها در نظام حقوقی ایران می‌پردازیم.
وکیل دادگستری و انواع صلاحیت دادگاه‌ها
بر اساس مقررات آیین دادرسی، ما دو نوع صلاحیت داریم: صلاحیت ذاتی و صلاحیت محلی. هر یک از این صلاحیت‌ها معنا و تعریف خاصی داشته و در صورت عدم رعایت، پیامد خاصی را در پی دارد. در ادامه مطلب «وکیل دادگستری و انواع دادگاه‌ها» به تعریف صلاحیت ذاتی و محلی می‌پردازیم.
صلاحیت ذاتی
اگر بخواهیم با بیان ساده و قابل فهم به تعریف صلاحیت ذاتی بپردازیم، باید بگوییم صلاحیت ذاتی همان صلاحیتی است که به موجب آن دادگاه‌های مختلف صلاحیت اصلی رسیدگی به مسئله‌ای را پیدا می‌کنند. برای مثال، دعوی طلاق امروزه در محاکم خانواده طرح می‌شود و نمی‌توان رسیدگی به آن را به محاکم حقوقی یا کیفری سپرد. بنابراین محکمه‌ای که صلاحیت رسیدگی به دعوی طلاق را دارد صرفاً محکمه خانواده است و طرح دعوی در هر دادگاه دیگری سبب رد دادخواست از سوی قاضی می‌گردد.
جهت مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری با ما در ارتباط باشید
راه های ارتباطی جهت مشاوره با بهترین وکیل ها به شرح زیر می باشد:
اینستاگرام: vakilsite@
تلگرام: vakil | @vekalat@
واتساپ: 989124920000+
صلاحیت محلی
دادگاه‌های مختلف اعم از حقوقی، کیفری و خانواده در شهرهای مختلف ایران، شعب متعددی دارند. ما علاوه بر آن که ملزم به تشخیص صلاحیت دادگاه برای طرح دادخواست خود هستیم، باید بتوانیم دادگاه صالح از نظر محل را نیز تشخیص دهیم.
برای مثال فردی می‌خواهد پولی را که به دیگری قرض داده از طریق قانونی از وی مطالبه نماید، می‌دانیم که دادگاه صالح به لحاظ ذاتی دادگاه عمومی حقوقی است. لیکن این که در کدام شعبه دادگاه حقوقی باید طرح دعوی نمود نیز اهمیت دارد. چرا که ممکن است خواهان ساکن شیراز و خوانده ساکن تهران باشد. در این حالت بر اساس قانون دادگاه صالح، دادگاه محل اقامت خوانده است.
وکیل دادگستری و انواع دادگاه‌ها
محاکم در قانون آیین دادرسی ایران، به محاکم عمومی و اختصاصی تقسیم می‌شوند. محاکم عمومی به معنای محاکمی هستند که صلاحیت رسیدگی به دعاوی و یا جرایم عمومی را دارند لیکن محاکم اختصاصی محاکمی هستند که یا به افراد خاص تعلق دارند و یا به دعاوی و جرایم ویژه. ما در اینجا انواع دادگاه‌ها را به شرح زیر تقسیم می‌کنیم:
محاکم عمومی
در قسمت اول این مبحث به توضیح انواع محاکم عمومی می‌پردازیم:
دادگاه حقوقی
دادگاه حقوقی صلاحیت رسیدگی به مسائل حقوقی مختلف مثل الزام به تنظیم سند رسمی، مطالبه وجه، الزام به تسلیم مبیع و مسائلی از این قبیل را دارند. دادگاه‌های حقوقی صرفاً می‌توانند در حوزه صلاحیتی خود به دعاوی رسیدگی نمایند و حق رسیدگی به دعاوی خارج از صلاحیت خود را ندارند.
دعاوی حقوقی که قابلیت طرح در محاکم حقوقی را داند شامل غالب مسائل مطرح در قانون مدنی، قانون امور حسبی، قانون تجارت و سایر قوانین مرتبط با امور حقوقی و مدنی می‌شود. در اینجا توجه به این نکته ضرورت دارد که قانون حاکم بر رسیدگی به دعاوی در دادگاه‌های حقوقی، قانون آیین دادرسی مدنی است.
بر اساس مقررات آیین دادرسی مدنی در غالب دعاوی حقوقی، دادگاه صالح به لحاظ محلی دادگاه محل اقامت خوانده است.
دادگاه کیفری
دادگاه کیفری در واقع دادگاه رسیدگی‌کننده به جرایم است. به عبارت دیگر، هنگامی که فردی قصد طرح شکایت علیه فردی که جرمی مرتکب شده است را دارد، باید اقدام به طرح شکایت خود در دادگاه کیفری نماید. دادگاه‌های کیفری بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری تعیین می‌شوند. به طور کلی، بر اساس قانون مزبور، محاکم کیفری شامل دادگاه کیفری یک، دادگاه کیفری دو، دادگاه انقلاب، دادگاه نظامی و دادگاه اطفال و نوجوانان می‌شود.
✔ بیشتر بخوانید : وکیل پایه یک برای شرح انواع دادگاه
دادگاه کیفری یک
- از سه قاضی تشکیل شده است که یکی از آنها رئیس و دو نفر دیگر مستشار هستند.
- جلسه دادگاه با حضور دو نفر از اعضای فوق رسمیت می‌یابد و در صورتی‌که دو مستشار حضور داشته باشند، ریاست با آن مستشاری است که سابقه قضایی بیشتری دارد.
- مقر دادگاه کیفری یک، مرکز استان است مگر این که رئیس قوه قضاییه تشخیص بر لزوم تأسیس آن در شهرهای دیگر را بدهد.
- دادگاه کیفری یک صلاحیت رسیدگی به جرایم زیر را دارد. جرایم:
الف. مستوجب مجازات سلب حیات یا حبس ابد؛
ب. دارای مجازات قطع عضو و جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن؛
ج. با مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر؛
د. جرایم سیاسی و مطبوعاتی.
- شیوه رسیدگی در دادگاه کیفری یک از این قرار است که نظر اکثریت قضات ملاک عمل واقع می‌شود.
دادگاه کیفری دو
- دادگاه کیفری دو صلاحیت رسیدگی به تمامی جرایم را دارد مگر جرایمی که به موجب قانون در صلاحیت سایر محاکم کیفری (اختصاصی) قرار می‌گیرند.
- با حضور رئیس یا دادرس علی‌البدل تشکیل و رسمیت می‌یابد.
- مقر آن در مرکز هر شهرستان قرار دارد.
- حضور دادستان یا معاون او در جلسات دادگاه کیفری دو الزامی است.
- بعد از اتمام رسیدگی به جرم واقع شده در دادسرا، بازپرس قرار جلب به دادرسی صادر و از دادگاه درخواست رسیدگی به جرم می‌نماید.
دادگاه انقلاب
یکی از انواع دادگاه‌های کیفری است که صلاحیت رسیدگی به جرایم زیر را دارد:
- جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی، محاربه و افساد فی‌الارض
- توهین به بنیانگذار انقلاب اسلامی و مقام رهبری
- توطئه علیه نظام و اقدام مسلحانه، ترور و تخریب موسسات به قصد معاندت با نظام
- جاسوسی
- قاچاق و جرایم مربوط به مواد مخدر
- دعاوی مربوط به اصل 49 قانون اساسی.
✔ بیشتر بخوانید : آشنایی با انواع دادگاه و رسیدگی به جرائم مربوطه در آن
محاکم اختصاصی
در این قسمت از مطلب «وکیل دادگستری و انواع دادگاه‌ها» به تشریح محاکم اختصاصی می‌پردازیم:
دادگاه خانواده
همان طور که از عنوان این نوع دادگاه پیداست، دادگاه خانواده صرفاً صلاحیت رسیدگی به دعاوی مربوط به خانواده را دارد. در واقع، دادگاه خانواده در زمره دادگاه‌های اختصاصی قرار می‌گیرد که صرفاً صلاحیت رسیدگی به دعاوی خانوادگی را دارد. این نوع دعاوی عبارتند از: دعاوی طلاق، نفقه، تمکین، اجرت‌المثل ایام زوجیت و … .
در این خصوص اگر بخواهیم توضیح واضح‌تری از صلاحیت دادگاه خانواده ارائه دهیم، در نظام حقوقی ما اصل بر صلاحیت محاکم عمومی است و سایر دادگاه‌ها صلاحیت رسیدگی به هیچ دعوایی را ندارند؛ مگر این که قانون صلاحیتی را صراحتاً برای آنها در نظر گرفته باشد. قانون حمایت از خانواده، مهمترین قانونی است که به مسائل داخل در صلاحیت دادگاه خانواده می‌پردازد.
دادگاه اداری
محاکم اداری از جمله محاکمی هستند که به شکایات مردم از ادارات و سازمان‌های دولتی می‌پردازد. همچنین این محکمه می‌تواند به اختلافات درون سازمانی ارگان‌های زیرنظر دولت بپردازد. یکی از مهمترین این محاکم دیوان عدالت اداری است که از بحث مطلب حاضر خارج بوده و در مطالب دیگر به آن خواهیم پرداخت.
✔ بهترین وکیل پایه یک دادگستری را از ما بخواهید…
پرسش و پاسخ‌های پرتکرار
-
چرا انتخاب دادگاه صالح حائز اهمیت است؟
زیرا اولین اقدامی که هر قاضی باید در مواجهه با پرونده‌های مختلف انجام دهد، احراز صلاحیت خود است. چنانچه قاضی، دادگاه را صالح به رسیدگی نداند، قرار رد دادخواست صادر می‌کند و خواهان مجبور می‌شود با پرداخت هزینه مضاعف اقدام به طرح مجدد دعوی نماید.
-
در دعاوی خانوادگی، زوجه در کدام دادگاه باید اقامه دعوی نماید؟
بطور کلی در دعاوی حقوقی و خانواده اصل بر طرح دعوی در محل اقامت خوانده بود لیکن به موجب قانون حمایت از خانواده مصوب 1392 زوجه می‌تواند در دادگاه خانواده محل سکونت خود نیز اقدام به طرح دعوی نماید.
-
اگر دادگاهی به لحاظ ذاتی صالح بوده ولی صلاحیت محلی نداشته باشد، وظیفه قاضی چیست؟
قاضی باید بر اساس قانون، دعوی را به شعبه صالح ارجاع دهد.
درصورتی که سوالی پیرامون مطلب “وکیل دادگستری و صلاحیت دادگاه‌ها” باقی مانده است می توانید در قسمت دیدگاه همین مطلب مطرح نمایید…
🔖 مطالب پیشنهادی مرتبط
✔ وکیل دادگستری و انواع دعاوی تصرف
✔ 24نکته مهمی که باید در دادگاه به آن توجه کرد!
*****
آسایش گستران معتبرین و بهترین موسسه حقوقی
همیشه حامی حقوق شما عزیزان است.
*****