نحوه تقسیم ارث از پدر و میزان سهم الارث فرزندان

نحوه تقسیم ارث از پدر و میزان سهم الارث فرزندان

طی چند سال اخیر، با توجه به شیوع ویروس کرونا و افزایش آمار مبتلایان و مرگ و میر ناشی از کرونا، یکی از سؤال‌هایی که غالب وکلا و مشاوران حقوقی با آن مواجه می‌شوند، تعیین و میزان ارث بازماندگان است. در مقررات قانون مدنی به تبعیت از فقه اسلام، قواعد مشخص و دقیقی برای تقسیم ارث میان بازماندگان متوفی تعیین شده است. در غالب موارد، مسئله ارث و تقسیم آن میان فرزندان متوفی مطرح است. قانون مدنی به درستی تقسیم ارث میان فرزندان متوفی را در مواد مختلف تشریح و تبیین کرده است. در مطلب «امکان توافق در تقسیم ارث از پدر» به تشریح مواد قانونی تقسیم ارث میان اولاد متوفی می‌پردازیم.

وکیل ارث و میراث »»»» 09124970000

ارث از پدر

همانطور که در قانون آمده است، فرزندان در طبقه اول ارث و در کنار پدر و مادر قرار می‌گیرند. در این خصوص هیچ تفاوتی ندارد که متوفی پدر و یا مادر باشد. به این معنا که، چه پدر فوت نموده و چه مادر، قوانین یکسانی درباره تقسیم ارث وجود دارد. پیش از ورود به بحث تقسیم ارث پدر باید به نکات زیر توجه نماییم:

1- فرزندان، پدر و مادر در طبقه اول ارث قرار دارند. چنانچه هریک از این افراد زنده بوده و حضور داشته باشند، سایر طبقات ارث نمی‌برند.

2- پدر و مادر، فرض بر هستند. یعنی سهم مشخصی دارند. بنابراین ابتدا سهم‌الارث آنها پرداخت شده سپس آنچه باقی می‌ماند میان فرزندان تقسیم می‌گردد.

3- در تقسیم ارث میان حالات مختلفی که فرزندان یک یا چند پسر، یک یا چند دختر و یا یک یا پند دختر و پسر باشند، تفاوت وجود دارد. در ادامه مطلب «قانون ارث از پدر» به بررسی این حالات مختلف می‌پردازیم.

✔ بیشتر بخوانید : نکات حقوقی در مورد ارث

سهم‌الارث فرزند از پدر

همانطور که در بند قبل توضیح دادیم، در صورت حضور تمام وراث طبقه اول، ابتدا سهم‌الارث پدر و مادر متوفی تعیین و پرداخت می‌گردد. پس از آن هرچه باقی بماند میان فرزندان متوفی تقسیم می‌گردد. لیکن نحوه تقسیم ارث میان فرزندان با توجه به تعداد و جنسیت آنها متفاوت خواهد بود. در این قسمت از مطلب «قانون ارث از پدر» به دتشریح این موارد مختلف خواهیم پرداخت:

1 – ورثه یک پسر باشد: همه آنچه که باقی می‌ماند را به طور کامل می‌برد.

2 – ورثه دو یا چند پسر باشند: هر آنچه که پس از تودیع سهم‌الارث پدر و مادر متوفی باقی مانده است، میان ایشان به تساوی تقسیم می‌گردد.

3 – ورثه یک یا چند دختر باشند: در این صورت، دختر یا دختران یک دوم را به صورت فرض می‌برند و مابقی میان آنها و پدر و مادر متوفی (یعنی پدربزرگ و مادربزرگ خود) بر اساس میزان سهم آنها تقسیم خواهد شد.

– ورثه چند دختر و پسر باشند: همانطور که می‌دانیم، ارث پسر دو برابر دختر است. یعنی در تقسیم ارث میان چند دختر و پسر، هر دو دختر یک واحد (یعنی یک پسر) محاسبه می‌شوند.

چرایی دو برابر بودن سهم‌الارث پسر

پسران مطابق فقه اسلام دو برابر دختران ارث می‌برند. در زمان گذشته وجود این اصل به این صورت توجیه می‌شد که پسران، مسئول و به عبارت عرفی، نان‌آور خانواده هستند. در صورتی که این مسئولیت نه به لحاظ قانونی و نه شرعی بر عهده زنان نیست. لیکن این استدلال، در جامعه کنونی، قابل نقد است. بدین صورت که، در شرایط اقتصادی حال حاضر کشور، زنان در کنار مردان بوده و پا به پای آنها کار می‌کنند. ضمن این که مسائل داخلی خانواده را نیز مدیریت می‌نمایند. اگرچه شرعاً و قانوناً تکلیفی بر عهده زنان برای پرداخت مخارج خانواده وجود ندارد لیکن از نظر اخلاقی، زنان سرزمین ما خود را در قبال همسر، فرزندان خود مسئول می‌دانند. کمااینکه در بسیاری از موارد، چنانچه خانم از کار کردن امتناع نماید، بنیان خانواده از هم بپاشد. بنابراین، وجود چنین مقرره‌ای در وضعیت کنونی کشور و زنان نسل حاضر، چندان توجیه پذیر نیست.

برای ارتباط با “وکیل پایه یک دادگستری” با شماره‌های 09124970000 و 7-02188403985 تماس بگیرید.

امکان توافق در تقسیم ارث از پدر

سؤالی که در بسیاری از موارد از وکلا و کارشناسان حقوقی پرسیده می‌شود این است که آیا امکان توافق در تقسیم ارث بین وراث وجود دارد؟ بله. همیشه به یاد داشته باشید که در غیر از قوانین آمره امکان توافق آزاد میان افراد در هر زمینه شخصی وجود دارد. یعنی برای مثال، چند خواهر و برادر می‌توانند پس از فوت پدر یا مادر خود توافق نمایند که ماترک ایشان به تساوی میان آنها تقسیم گردد. بنابراین، در این راستا ما با هیچ ممانعت قانونی مواجه نیستیم. البته باید اراده آزاد افراد در این خصوص وجود داشته باشد.

امکان تعیین تکلیف نحوه تقسیم ارث پیش از مرگ

متوفی می‌تواند تنها درباره یک سوم از مایملک خود برای پس از مرگ، تعیین تکلیف نموده و آن را به نفع دیگری وصیت کند. چنانچه وصیت صورت گرفته بیش از یک سوم باشد، منوط به تنفیذ تمام ورثه است. بنابراین اساساً متوفی حقی برای تعیین تکلیف نحوه تقسیم ارث خود ندارد و قواعد موجود در این خصوص در زمره قواعد اساسی و بنیادین حقوقی هستند. لیکن ورثه می‌توانند در این باره به نحو دیگری توافق کنند و کسی نمی‌تواند مانع از این توافق گردد.

آیا پدر می‌تواند فرزند خود را از ارث محروم نماید؟

خیر. محرومیت از ارث به هیچ وجه وجاهت قانونی ندارد. بدین معنا که هیچ شخصی نمی‌تواند احدی از ورثه یا تمام آنها را از ارث محروم نماید. بلکه تنها می‌تواند راجع به یک سوم ماترک خویش تعیین تکلیف نماید. البته چنانچه فرد پیش از فوت، اموال خود را به هر شخصی اعم از یکی از ورثه یا هر شخص ثالثی به ناقل قانونی منتقل نماید، ورثه پس از فوت نمی‌توانند به این انتقال اعتراضی نمایند. مگر این که دلیلی موجه و قانونی برای ابطال معامله مزبور وجود داشته باشد. برای مثال، مسئله محجور بودن پدر در زمان انتقال اموال.

✔ بیشتر بخوانید : وکیل ملکی و تقسیم ملک ارثی

تفاوت تقسیم ارث از پدر با مادر

یکی از سؤالات بسیار پرتکرار مراجعین مؤسسه حقوقی آسایش گستران این است که آیا میان قواعد تقسیم ارث از پدر با مادر تفاوتی وجود دارد؟ قانون هیچ تفاوتی بین قواعد تقسیم ارث پدر و مادر در نظر نگرفته است. به عبارت بهتر، جنسیت متوفی در نحوه تقسیم ارث هیچ اهمیتی ندارد. بلکه این جنسیت بازماندگان است که در تقسیم ارث، تعیین کننده است و در هر حال میزان ارث فرزندان از پدر و مادر مشخص و به شرح بندهای قبل است.

پرسش و پاسخ‌های پرتکرار

1- فرزندان چه میزان از پدر خود ارث می‌برند؟

به طور کلی، پاسخ به این سؤال بستگی به تعداد و جنس فرزندان دارد. اما بر اساس یک قاعده کلی و اساسی که هم در قانون و هم در فقه اسلام قید شده است، پسر دو برابر دختر ارث می‌برد.

2- آیا ورثه می‌توانند با توافق، ماترک متوفی را به نحو دیگری میان خود تقسیم نمایند؟

بله. چنانچه توافقی صحیح، قانونی و آزاد میان ورثه صورت گیرد می‌توانند ماترک متوفی را به نحوی که صحیح می‌دانند میان خود تقسیم کنند. مثلاً می‌توانند توافق کنند که پسر و دختر به صورت برابر ارث ببرند.

3- آیا یک پدر یا مادر می‌توانند فرزندان خود را از ارث محروم نمایند؟

خیر. امکان محروم نمودن یکی از وراث یا تمام آنها برای پدر یا مادر وجود ندارد. آنها صرفاً می‌توانند برای یک سوم اموال خویش و در قالب وصیت تعیین تکلیف نمایند.

4- تفاوت تقسیم ارث پدر و مادر چیست؟

مطابق قانون و شرع اسلام، هیچ تفاوتی میان تقسیم ارث پدر و مادر وجود ندارد. فلذا زمزمه‌های مختلف عرفی مبنی بر تساوی ارث دختر و پسر از مادر، صحت و وجاهت قانونی ندارد.

قانون جدید ارث 1402

شاید شما نیز درباره قانون جدید بر ارث در سال جدید شنیده باشید. درخصوص قانون جدید بر ارث در سال جدید باید عنوان داشت که قانون بر ارث بر اساس قانون مدنی میباشد و هنوز هیچ تغییری در رویه تقسیم آن بر ورثه و سهم الارث هرکدام از ورثه ایجاد نشده است.

در حقیقت همانطور که تا سالهای گذشته تقسیم ارث صورت میگرد هنوز بر همان منوال و با همان فرمول های پیشین صورت میپذیرد و چیزی به نام قانون جدید ارث در سال 1402 وجود ندارد.

مالیات بر ارث

مالیات مفهومی است که بر روی تمامی اموال و دارایی های افراد در هنگام نقل و انتقال آنها مینشیند. مفهومی که در این مقاله میخواهیم به توضیح آن بپردازیم مفهوم مالیات بر ارث است.

مالیات بر ارث مالیاتی است که بر روی دارایی های متوفی میینشیند و تا زمانی که مالیات اموال او تعیین نشده باشد انتقال اموار ممکن نمیباشد. در این صورت برای درخواست گواهی انحصار وراثت باید با مراجعه به اداره مالیات و تعیین اظهارنامه اموال مالیات بر ارث ماترک را گزارش و محاسبه نمود.

نکته حائز اهمیت این است که مالیات بر ارث به تمامی اموال متوفی تعلق نمیگیرد. درواقع برخی از اموال متوفی شامل مالیات میشوند. از جمله مواردی که شامل مالیات نمیشوند مانند مستمری بازنشستگی ای است که بیمه آن را پرداخت میکند یا سنوات پایان کار ، دیه  خسارت بیمه عمر ، این دسته از اموال مشمول مالیاتبر ارث نمیشوند.

مالیات بر ارث بر چه اساسی تعیین میشود؟

حال که با مفهوم مالیات بر ارث آشنا شدیم باید بدانیم که مالیات بر ارث برجه اساسی تعیین میشود .

مالیات بر ارث با دو مفهوم و متغیر تعیین میشود. اولین متغیر تاثیرگذار بر روی محاسبه مالیات بر ارث طبقه وراث میباشد. در این صورت وراث با توجه به طبقه خودشان مالیاتی که بر سهم الارثشان معین میشود را باید پرداخت نمایند.

مورد دومی که بر روی محاسبه مالیات اثرگذار است، نوع دارایی مورد نظر میباشد. با این وجود طبقه وراث و همچنین دارایی که به ارث میبرند میتواند در میزان مالیتی که بر روی ماترک قرار میگیرد تاثیرگذار باشد.

تقسیم ارث خانه

ممکن است در ماترک متوفی خانه ای قرارداشته باشد که نیاز باشد پس از مرگ وی میان وراثش تقسیم شود . در این صورت باید بدانیم که این خانه که گاهی خانه پدری خوانده میشود چطور باید میان فرزندان و همسر وی تقسیم شود .

درصورتی که میراث متوفی خانه باشد همسر و فرزندان وی در آن خانه شریک هستند . در واقع همانطور که در مطالب پیشین عنوان شد هرکدام از ورثه سهم مشخصی در تقسیم ماترک دارند . بر همین اساس در بحث خانه نیز سهم الارثشان تعیین میشود . برای مثال همسر متوفی از ملک موروثی به قدر یک هشتم ارث میبرد و فرزند پسر در کنار دختر دوبرابر وی از خانه ارث میبرد.

در تقسیم ارث خانه بنا بر قانون نیاز است که ابتدای به امر خانه فروش رفته و پس از فروش ملک را میان بسته به سهمشان میان خود تقسیم نمایند . از سوی دیگر مهم است که بدانیم تا قبل از فروش خانه هیچ یک از ورثه حق دخل و تصرف در خانه را ندارند و باید تا تعیین تکلیف خانه صبر کنند.

براساس خانه اگر پس از فوت همسر ، زن در خانه ای که از سهم الارث متوفی محسوب میشود سکونت دارد ، حق منع فرزندان از فروش خانه را ندارد . درواقع اگر فرزندان تصمیم به فروش خانه ای که مادرشان در آن سکونت دارد گرفتند مادر حق قانونی برای نگه داشتن خانه ندارد . مگر اینکه پدر در وصیت خود ذکر نموده باشد که همسرش تا زمانی که در قید حیات است میتواند در آن خانه زندگی کند و فرزندان حق فروش خانه را ندارند. از سوی دیگر اگر همسری زمانی که در قید حیات بوده است ، چند دنگ از خانه را به زنش منتقل کرده باشد ، وارثان فقط نسبت به دنگ های باقی مانده میتوانند تصمیم گیری نمایند و آنرا بین خودشان تقسیم کنند . لازم به ذکر است که مادر نیز میتواند از دنگ های باقی مانده ارث ببرد.

خیانت در تقسیم ارث

یکی از مسائلی که ممکن است بین وراث اتفاق بیافتد و متاسفانه از حمله مواردی است که بصورت گسترده ای شنیده میشود بحث خیانت در تقسیم ارث میباشد . برای جلوگیری از اتفاق افتادن آن و آگاهی در این باره پیشنهاد میکنم تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

خیانت در تقسیم ارث از جمله مواردی است که در تقسیم ارث میان فرزندان یا باقی ورثه ممکن است زیاد اتفاق بیافتد . خیانت در تقسیم ارث به طرق مختلفی رخ میدهد ؛ این خیانت ممکن است در حق محجور یا غیر رشید یا افراد عادی باشد.

مجازات خیانت در تقسیم ارث شش ماه تا یکسال حبس میبباشد و در صورتی که این خیانت در حق محجور یا غیر رشید بیافتد و اتفاقا قیم ورثه مرتکب شده باشد این مجازات به 3 تا 7 سال حبس افزایش پیدا میکند.

روش های مختلف خیانت در تقسیم ارث

همانطور که بیان شد روش های مختلفی برای خیانت در تقسیم ارث وجود دارد که در ادامه قصد داریم برخی از آنان را به مختصر توضیح دهیم:

خیانت در تقسیم ارث به صورت فروش مال مشارکتی

این نوع از خیانت زمانی اتفاق میافتد که یکی از ورثه به نمایندگی از طرف سایر وراث اقدام به واگذاری مالی مشارمتی کرده باشد . مثلا فروش منزل مسکونی سهم ورثه در صورتی که امکان واکذاری در اینگونه املاک امکان پذیر نمیباشد.

خیانت به وراث غیر رشید یا مهجور

در این حالت یکی از ورثه ها به دلیل ضعف نفس از دیگران سواستفاده میکند. برای مثال در فرضی که وارثان محجور باشند یا صغیر غیر رشید ، نمیتوانند اقدام به تصرف در اموال و سهم الارث خود داشته باشند . لذا تحت عنوان قیم فردی اقدام در دخل و تصرف در اموال آنها میکند . یا اینکه ممکن است با سوء استفاده از ماهیت سفید یا سفید مهر اقدام به خیانت در امانت نمایند.

تصاحب کردن

از روش های دیگر خیانت در تقسیم ارث تصاحب کردن میباشد . تصاحب کردن در واقع تملک مال یا گرو گذاشتن آن در مراجع مختلف میباشد که به نوعی خیانت محسوب میشود.

استعمال کردن یا مصرف کردن سهم ارث سایر یا تمامی وارثین

گاهی اوقات پیش میاید که سهم الارث افراد مصرفی میباشد. مانند محصولات کشاورزی از زمینی که از پدر به ارث رسیده است. در این صورت تمامی وارثین میتوانند از آن زمین استفاده نمایند و محصولاتش را تقسیم نمایند. گاهی پیش میاید که یکی از وارثین به تنهایی سهم برخی یا همه وارثان را در مصرف محصولات به تنهایی و بدون اجازه سایرین مصرف میکند.

تلف کردن

تلف کردن مال نیز به نوعی یکی از روش های خیانت در تقسیم و مال سهم الارث میباشد. در این صورت یک یا چند نفر از روثه مالی را که در اختیار داردند از عمد یا غیر عمد تلف و از بین میبرند.

گم کردن یا مخفی کردن مال

یکی دیگر از روش های خیانت در مال ورثه گم کردن یا مخفی نمودن ماترک متوفی میباشد به نوعی که دسترسی سایر ورثه را به آن مال غیرممکن نماید.

 

محرومیت از ارث در قانون ایران

همانطور که شاید بدانید ممکن است تحت شرایطی وارث متوفی نتواند بصورت قانونی از متوفی ارث ببرد . به نوعی وی از ارث محروم میشود . اما این موضوع نه به درخواست متوفی که بصورت خودکار و قانونی اتفاق میافتد. در زیر به دلایلی که ممکن است فرد در نتیجه آن از ارث محروم شود را بیان نموده ایم:

قتل

در صورتی که فردی ، دیگری را به قتل رسانده باشد و این قتل محرز و ثابت شده باشد و همچنین از ورثه ی وی محسوب میشد؛ در این صورت بنا به حکم قانون وی از ارث بردن از متوفی محروم میشود .

کفر

اگر در میان ورثه یک مسلمان یک یا چند کافر وجود داشته باشند ، ورثه کافر از متوفی مسلمان ارث نمیبرند و از ارث محروم میباشند.

زنا

فرزند متولد شده از زنا از ارث محروم میباشد . در حالی که مسئولیت های پدری بر گردن پدر قرار میگرد اما ارث بر فرزند نامشروع شامل نمیشود.

لعان

اگر مردی به همسر خود تهمت زده و فرزند خود را انکار نماید و این کار را 4 مرتبه انجام دهد سبب میشود که زن و شوهر به هم حرام شوند و خود و فرزندش دیگر ارث نبرند از هم.

 

چنانچه سؤالی در ارتباط با مطلب «قانون ارث از پدر» باقی مانده است، در قسمت دیدگاه‌های همین مطلب عنوان نمایید.

🔖 مطالب پیشنهادی مرتبط

✔ اختلاف وراث در تقسیم ارث

✔ وکیل پایه یک برای تقسیم ارث از روی وصیت نامه

ارتباط با موسسه حقوقی آسایش گستران

☑️  مشاوره حقوقی با کارشناسان حقوقی موسسه

021-88401560 | 021-88403166

☑️  تلفن همراه وکیل پایه یک دادگستری در تهران

0912-4970000 | 0912-4920000

☑️ آدرس صفحه اینستاگرام وکیل پایه یک دادگستری

vakilsite@

☑️ تلگرام

vakil | @vekalat@

☑️ آدرس موسسه حقوقی آسایش گستران

تهران | خیابان شهید مطهری| نرسیده خیابان شریعتی | روبروی بوستان شهیدآوینی | پلاک 11

برای مشاهده آدرس در گوگل مپ روی متن رو به رو کلیک نمائید »»موسسه حقوقی آسایش گستران

*****

آسایش گستران معتبرین و بهترین موسسه حقوقی 

همیشه حامی حقوق شما عزیزان است.

*****

3/5 (2)