قانون رسیدگی به دعاوی ایرانیان مقیم خارج

قانون رسیدگی به دعاوی ایرانیان مقیم خارج

بدیهی است که دادگاه‌های هر کشور خود را ملزم به رعایت قانون همان کشور می‌دانند. بدین معنا که قضات در رسیدگی به پرونده‌هایی که به آنها ارجاع می‌شود، قانون کشور محل وقوع دادگاه را اعمال می‌کنند. بنابراین، در بادی امر این گونه به نظر می‌رسد که احکام صادره از دادگاه‌های هر کشور، لزوماً مبتنی بر قوانین مادی آن کشور است. در صورتی که این فرض همواره صحیح نیست. یعنی مواردی در قانون تمام کشورها وجود دارد که سبب اعمال قانون خارجی در سیستم قضایی آنها می‌گردد. برای روشن‌تر شدن مطلب و اطلاع از شرایط و ضوابط کشورها برای اعمال قوانین خارجی، تا انتهای مطلب «قانون رسیدگی به دعاوی ایرانیان مقیم خارج» با ما همراه باشید.

تعیین قانون صالح برای رسیدگی به دعاوی

همانطور که در مقدمه گفتیم، اصل بر این است که قانون محل وقوع دادگاه، قانون صالح برای رسیدگی به دعاوی مطروحه در دادگاه است. لیکن مواردی وجود دارد که یک عنصر خارجی در دعوی مطروحه سبب سلب صلاحیت از قانون محل وقوع دادگاه می‌شود. در واقع، در این موارد قاضی ملزم است تا بر اساس قانون خارجی حکم قضیه را تعیین و رأی خود را صادر نماید. اما در کدام موارد قانون صالح برای رسیدگی به دعوی، قانون خارجی است؟ برای پاسخ به این سؤال باید بدانیم که قواعد موجود در مواد قانونی، به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند: قواعد حل تعارض و قواعد مادی.

این امر به این معنا است که هر کشور در سیستم حقوقی خود دو نوع قاعده حل تعارض و مادی دارد. اما تعریف این قواعد چیست؟

✔ بیشتر بخوانید : معاهدات بین‌المللی در رویه قضایی ایران

قاعده حل تعارض

قاعده حل تعارض، قاعده‌ای است که در آن، بدون ورود به ماهیت مسئله، به تعیین قانون صالح پرداخته می‌شود. بلکه صرفاً راهنمایی برای قاضی است تا بداند که حکم قضیه مطروحه نزد خویش را بر اساس کدام قانون صادر کند؟ قاضی هنگامی با چنین مسئله‌ای مواجه می‌شود که در پرونده، یک عنصر خارجی دخیل باشد. برای مثال تابعیت یکی از طرفین دعوی ایرانی نباشد یا محل وقوع قرارداد کشوری غیر از ایران باشد. بنابراین، به قاعده‌ای که شامل حکمی برای مسئله مطروحه نبوده و صرفاً به تعیین قانون صالح بپردازد، قاعده حل تعارض گفته می‌شود.

قاعده مادی

اما قواعد مادی به آن دسته از مواد قانونی گفته می‌شود که ضمن شرح مسئله به تعیین حکم نیز می‌پردازند. به عبارت دیگر، آن دسته از قوانین که حکم قضیه مطروحه نزد قاضی را تعیین می‌نمایند، قواعد مادی گفته می‌شود. البته بیشتر مواد قانونی در دسته قواعد مادی قرار دارند.

قانون صالح رسیدگی به دعاوی ایرانیان بر اساس قانون ایران

در خصوص قواعد حل تعارض موجود در قانون مدنی، چند نکته حائز اهمیت است که به شرح زیر به آنها پرداخته خواهد شد:

1- کلیه سکنه ایران تابع قانون ایران هستند. به این معنا است که چنانچه فردی ولو خارجی، مقیم و ساکن در ایران بوده و برای احقاق حق خود به محاکم داخلی رجوع نماید، قانون صالح به رسیدگی قانون ایران خواهد بود. اما این امر چند استثناء دارد. این استثنائات عبارتند از: احوال شخصیه، اهلیت و حقوق ارثیه.

2- ایرانیان مقیم خارج از کشور از حیث احوال شخصیه تابع قانون ایران هستند.

احوال شخصیه چیست؟

به طور کلی، قانون ایران تعریف دقیقی از اصطلاح احوال شخصیه ارائه نمی‌دهد. اما اگر بخواهیم مصادیق احوال شخصیه را تعیین کنیم باید بگوییم مسائلی که به اهلیت و وضعیت افراد مربوط می‌شود را احوال شخصیه می‌گویند. یعنی مسائلی همچون ازدواج، طلاق، نسب، جهیزیه، رشد، قیمومت، تولیت، حجر و مسائلی از این قبیل.

جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با وکیل پایه یک دادگستری در ارتباط باشید.

چه کسانی ایرانی محسوب می‌شوند؟

بر اساس قانون ایران:

1- کسانی که از پدر ایرانی و یا مادر ایرانی متولد شده‌اند؛

2- افرادی که در ایران متولد شده‌اند ولی  پدر و مادر آنها مشخص نیستند؛

– آن دسته از افرادی که مطابق قانون ایران و به طور صحیح، تابعیت ایران را کسب کرده باشند.

وضعیت شمول قانون ایران به ایرانیان دوتابعیتی

چنانچه هر فرد ایرانی، تابعیت دولت دیگری را کسب نماید، این تابعیت اکتسابی در تابعیت ایرانی او تأثیری ندارد. یعنی فرد مطابق قانون ایران، کماکان ایرانی محسوب می‌شود. مگر این که بر اساس مفاد قانونی اقدام به ترک تابعیت ایران نموده باشد.

بنابراین چنین شخصی نیز مانند تمام افراد ایرانی مقیم خارج تحت شمول قوانین ایران از حیث احوال شخصیه خواهد بود.

دادگاه صالح به رسیدگی به دعاوی ایرانیان مقیم خارج

در این خصوص باید به چند مسئله توجه داشت:

اول این که چنانچه فرد ایرانی دوتابعیتی بوده و به دادگاه محل تابعیت مضاعف خود رجوع نموده باشد، دادگاه مزبور به تابعیت ایرانی فرد ترتیب اثر نمی‌دهد؛ چرا که دادگاه کشور مزبور، آن فرد را به تابعیت کشور خود می‌شناسد نه تابعیت ایرانی.

دوم این که چنانچه فرد ایرانی به منظور طرح دعوی مربوط به احوال شخصیه به دادگاه محل اقامت خود در خارج از کشور رجوع نماید، دادگاه مزبور مکلف نیست قانون ایران را در ارتباط با او اجرا نماید. بلکه این دادگاه در ابتدای امر به قواعد حل تعارض قانون کشور خود مراجعه می‌کند. چنانچه قانون مزبور به قانون ایران ارجاع داده باشد، قانون ایران اجرا خواهد شد. در غیر این صورت همان قانونی از سوی قاضی ملاک عمل قرار می‌گیرد که در قانون محلی دادگاه تعیین شده باشد.

قواعد حل تعارض کشورها

به طور کلی، به منظور تعیین قانون صالح حاکم بر احوال شخصیه افراد کشورها به دو دسته تقسیم می‌شوند. برخی قانون دولت متبوع را پذیرفته‌اند و برخی دیگر قانون دولت محل اقامت فرد (یا در خصوص ازدواج زوجین) را مورد پذیرش قرار داده‌اند. توجه به این نکته نیز ضروری است که غالباض کشورهای مهاجرفرست، قانون دولت متبوع را صالح دانسته و کشورهای مهاجرپذیر، قانون دولت محل اقامت افراد را حاکم می‌دانند.

✔ بیشتر بخوانید : وکیل ایرانیان مقیم خارج از کشور

رویه دادگاه در تعیین قانون صالح رسیدگی به دعاوی ایرانیان مقیم خارج

در خصوص تعیین قانون صالح توجه به نکات زیر حائز اهمیت است:

1- قانون صالح حاکم بر قضیه از سوی دادگاهی تعیین می‌شود که دعوی در آن مطرح است. یعنی نه دولت و نه افراد نمی‌توانند قانون صالح بر دعاوی مطروحه را تعیین نمایند.

2- هنگامی که قاضی دادگاه با دعوایی مواجه می‌شود که حاوی یک عنصر خارجی است باید پیش از هر گونه رسیدگی ماهوی، قانون صالح حاکم بر آن را بر اساس قانون محلی تعیین کند.

3- بعد از تعیین قانون صالح از سوی دادگاه، قاضی مکلف است به قانون مزبور رجوع نماید.

نکته مهم

در صورتی که قانون تعیین شده، قانون کشور ثالثی را صالح بداند:

1- اگر کشور ثالث، کشور محل وقوع دادگاه باشد، قاضی قوانین مادی کشور خود را در خصوص مسئله مطروحه اجرا می‌نماید.

2- اما چنانچه کشور ثالث، کشوری غیر از محل وقوع دادگاه باشد، بستگی به حکم قانون محلی دادگاه دارد. اگر این ارجاع را پذیرفته باشد، قانون کشور ثالث اجرا می‌شود. در غیر این صورت قوانین مادی کشور قبلی اجرا خواهد شد.

موانع اجرای قانون خارجی در کشورها

به طور کلی، مهمترین مانع اجرای قانون خارجی در کشورها این است که قانون مزبور با نظم عمومی کشور اجرا کننده تعارض داشته باشد. یعنی قانون فوق‌الذکر به نحوی باشد که نظم عمومی را مختل کرده و احساسات افراد جامعه را جریحه‌دار نماید.

پرسش و پاسخ‌های پرتکرار

1- ایرانیان مقیم خارج از کشور به منظور طرح دعوی به کدام دادگاه می‌توانند مراجعه نمایند؟

به طور کلی، هر فرد می‌تواند در دادگاه محل اقامت خود طرح دعوی کند. اما در این خصوص باید توجه داشت:

چنانچه ایرانیان مزبور دعوایی در پیرامون احوال شخصیه داشته و می‌خواهند قانون دولت ایران در خصوص آنها حکمفرما گردد، باید به مطالعه قانون کشور محل اقامت خود بپردازند. چرا که اگر قانون حل تعارض آن کشور، قانون دولت متبوع را صالح نداند بر اساس قانون ایران حکم نخواهد داد.

2- در خصوص احوال شخصیه ایرانیان مقیم خارج از کشور، کدام قانون صالح است؟

مطابق قانون مدنی ایران، در خصوص احوال شخصیه ایرانیان مقیم خارج، قانون ایران صالح است.

3- چرا در برخی موارد علیرغم آن که قانون محلی، قانون کشور دیگر را صالح می‌داند اما دادگاه از اجرای مفاد آن سر باز می‌زند؟

یکی از موانع مهم بر سر اجرای قانون خارجی، مسئله نظم عمومی است. به عبارت دیگر ممکن است در مواردی اجرای قانون خارجی، نظم عمومی کشورها را مختل نماید یا احساسات افراد جامعه را جریحه‌دار کند.

راه‌های ارتباطی جهت مشاوره

راه های ارتباطی جهت مشاوره با بهترین وکیل ها به شرح زیر می باشد:

اینستاگرام: vakilsite@

تلگرام: vakil | @vekalat@

درصورتی که سوالی پیرامون مطلب “قانون رسیدگی به دعاوی ایرانیان مقیم خارج” باقی مانده است می توانید در قسمت دیدگاه همین مطلب مطرح نمایید…

 

🔖 مطالب پیشنهادی مرتبط

✔ وکیل پایه یک برای شرح انواع دادگاه

✔ مشاوره حقوقی با وکیل پایه یک دادگستری

*****

آسایش گستران معتبرین و بهترین موسسه حقوقی 

همیشه حامی حقوق شما عزیزان است.

*****

هیچ رای ثبت نشده