ارث از زمزمه‌های عرفی تا قانون

ارث؛ از زمزمه‌های عرفی تا قانون

مرگ، یک واقعه حقوقی است که آثاری را برای بازماندگان در پی دارد. یکی از این آثار، مسئله ارث است. ارث می‌تواند به دو دلیل به بازماندگان تعلق گیرد: نسب و سبب. نحوه ارث‌بری افراد از یکدیگر، مسئله‌ای که در قانون مدنی ما به درستی و به طور کامل شرح داده شده است. لیکن گاهی زمزمه‌هایی میان مردم می‌پیچد که با قانون مخالف و معارض است. بنابراین ما در مطلب «ارث؛ از زمزمه‌های عرفی تا قانون» به تبیین قوانین موجود و شفاف‌سازی مباحث مربوط به آن می‌پردازیم.

نسب و سبب

نسب به معنای داشتن نسبت خونی با متوفی است. خویشاوندان نسبی که از متوفی ارث می‌برند، دارای طبقات گوناگونی هستند. در صورت وجود یک خویشاوند از طبقه بالاتر، خویشاوند طبقه پایین‌تر ارث نخواهد برد. تنها وارثان به سبب، زوج و زوجه هستند. در واقع، از آنجایی که زوج و زوجه از طریق ازدواج به یکدیگر وصل می‌شوند و لزوماً رابطه خویشاوندی نسبی با یکدیگر ندارند، به سبب از یکدیگر ارث می‌برند.زوج و زوجه وارثان شناور هستند. یعنی در کنار هر طبقه نسبی که ارث می‌برد حضور خواهند داشت.

طبقات خویشاوندان نسبی برای ارث

خویشاوندان نسبی که از متوفی ارث می‌برندف مطابق قانون ایران به سه طبقه تقسیم می‌شوند:

1. اول: پدر، مادر، اولاد اعم از دختر و پسر و یا اولاد اولاد هرچقدر که پایین رود.
2. دوم: جد، جده، خواهر، برادر، اولاد و یا اولاد اولاد آنها؛
3. سوم: اعمام (عمو و عمه)، اخوال (دایی و خاله) اولاد و یا اولاد اولاد آنها.

دو نکته مهم:

اول این‌که؛ در صورت وجود وارثی از طبقه اول، هیچ وارثی از طبقه دوم ارث نمی‌برد. بدین معنا که نباید هیچ وارثی از طبقه اول وجود داشته باشد، تا ما سراغ طبقه بعد برویم و همین قاعده در خصوص طبقات بعدی نیز حاکم است.

دوم اینکه؛ در هر یک از طبقات ارث درجه‌بندی وجود دارد. به این معنا که اگر اولاد زنده باشند، اولاد اولاد (یعنی نوادگان) ارث نمی‌برند و همچنین در صورت زنده بودن نوادگان، نتیجه ارث نخواهد برد.

در اصطلاح حقوقی به این اولاد که مانع ارث بردن نوادگان می‌شود، حاجب می‌گویند.

تقسیم ارث بین ورثه

یک نکته مهم که پیش از ورود به بحث تقسیم ارث میان ورثه باید به آن توجه داشت، این است که ورثه با توجه به نوع سهم‌الارثی که در قانون برای آنها تعیین شده است به دو گروه تقسیم می‌شوند: فرض‌بر و قرابت بر.

فرض‌بر: وارث فرض‌بر کسی است که سهم‌الارث او دقیقاً و مشخصاً در قانون تعیین شده است. مثل زوج، زوجه، مادر.

قرابت‌بر: وارثی است که پس از تخصیص سهم‌الارث فرض‌بر‌ها، آنچه که باقی می‌ماند به او تعلق می‌گیرد.

برخی ورثه نیز هستند که هم فرض‌یرند و هم قرابت‌بر مثل پدر، یک دختر تنها و یا چند دختر. در ادامه به توضیح دقیق‌تر این تقسیمات خواهیم پرداخت.

برای ارتباط با “وکیل پایه یک دادگستری” با شماره‌های 09124970000 و 7-02188403985 تماس بگیرید.

تقسیم ارث طبقه اول

1- پدر: برای تعیین سهم‌الارث پدر دو حالت وجود دارد:

الف. متوفی اولاد دارد: سهم‌الارث پدر یک ششم است

ب. متوفی اولاد ندارد: در این حالت، پدر قرابت‌بر بوده و ابتدا سهم‌الارث مادر به وی پرداخت می‌شود و مابقی به پدر می‌رسد.

2- مادر: تعیین سهم‌الارث مادر نیز دو حالت دارد:

الف. متوفی اولاد دارد: سهم‌الارث مادر، یک ششم است.

ب. متوفی اولاد ندارد: سهم‌الارث مادر، یک سوم است.

3- اولاد: اولین نکته در خصوص ارث اولاد این است که چنانچه اولاد پسر و دختر باشند، پسر دو برابر دختر ارث می‌برد. فرقی نمی‌کند که متوفی مادر یا پدر باشد، به هر حال پسر دو برابر دختر ارث خواهد برد. اولاد به شرح زیر ارث خواهند برد:

الف. یک دختر تنها: یک دختر تنها، یک دوم را به فرض و مابقی را به قرابت می‌برد.

ب: دو یا چند دختر: دو یا چند دختر، دو سوم را به فرض و مابقی به قرابت میان آنها به تساوی تقسیم خواهد شد.

ج: یک یا چند دختر و پسر:  ماترک بین دختر و پسر به نسبت دو به یک تقسیم خواهد شد.

✔ بیشتر بخوانید : نکات حقوقی در مورد ارث

تقسیم ارث طبقه دوم

در خصوص تقسیم ارث طبقه دوم که همگی خواهران و برادران متوفی هستند، توجه به این نکته ضروری است که این طبقه به پنج دسته تقسیم می‌شوند:

اجداد أبی (جد و جده أبی) و  اجداد أمی (جد و جده أمی)

خواهران و برادران ابوینی (دارای پدر و مادر مشترک)، خواهران و برادران ابی (یعنی از پدر مشترک هستند) و خواهران و برادران أمی (یعنی از مادر مشترک هستند).

نکته مهم

مادامی‌که خواهر و برادر ابوینی وجود دارد، أبی ارث نمی‌برد. همچنین تقسیم ارث بین خواهر و برادر أمی به تساوی است نه به تفاضل.

یک برادر ابوینی یا أبی: تمام ماترک را می‌برد.

یک خواهر ابوینی یا أبی: یک دوم را به فرض و مابقی را چون وارث دیگری وجود ندارد، به رد می‌برد.

دو یا چند خواهر ابوینی یا أبی: دو سوم ماترک را به فرض و مابقی را به رد می‌برد (چون وارث دیگری غیر از او وجود ندارد).

چند خواهر و برادر أبوینی یا أبی: تمام ماترک میان آنها به نسبت دو به یک تقسیم خواهد شد.

یک برادر أمی: یک ششم را به فرض و مابقی را به قرابت می‌برد.

یک خواهر أمی: یک ششم را به فرض و مابقی را به رد می‌برد؛ چون وارث دیگری نیست.

دو یا چند برادر و خواهر أمی: یک سوم را به فرض و به تساوی و مابقی نیز به تساوی میان آنها تقسیم خواهد شد.

جد أبی: تمام ماترک را به قرابت می‌برد.

جده أبی: تمام ماترک را به قرابت می‌برد.

جد و جده أبی: تمام ماترک به تفاضل دو به یک میان آنها تقسیم می‌شود.

جد أمی: تمام ماترک را به قرابت می‌برد.

جده أمی: تمام ماترک را به قرابت می‌برد.

جد و جده أمی: تمام ماترک به تساوی میان آنها تقسیم می‌شود.

اجداد أبی و اجداد أمی در کنار هم: اجداد أمی، یک سوم و مابقی به اجداد أبی می‌رسد.

✔ بیشتر بخوانید : وکیل ملکی و تقسیم ملک ارثی

تقسیم ارث طبقه سوم

در این قسمت از مطلب «ارث؛ از زمزمه‌های عرفی تا قانون» به نحوه تقسیم ارث طبق سوم از ورثه می‌پردازیم. وراث طبقه سوم نیز به سه گروه أبوینی، أبی و أمی تقسیم می‌شوند و به شرح زیر ارث می‌برند:

أعمام (عمو و عمه) أبوینی و أبی: به قرابت ارث می‌برند و آنچه که از متوفی باقی مانده است، میان آنها به تفاضل (به نسبت دو به یک) تقسیم می‌شود.

أخوال (خاله و دایی) أبوینی و أبی: به قرابت ارث می‌برند منتها آنچه که از متوفی باقی مانده است، میان آنها به صورت مساوی تقسیم می‌شود.

أعمام (عمو و عمه) أمی: به قرابت ارث می‌برند و ماترک به تساوی میان آنها تقسیم خواهد شد.

أخوال (خاله و دایی) أمی: به قرابت ارث می‌برند و به تساوی میان آنها تقسیم می‌شوند.

چند نکته مهم در باب تقسیم ارث طبقه سوم

1. در صورتی‌که اخوال امی در کنار اعمام و یا اخوال ابوینی و یا ابی قرار بگیرد، یک سوم ترکه را می‌برد و مابقی میان سایرین به شیوه بالا تقسیم خواهد شد.
2. در صورت وجود هریک از اعمام و اخوال، فرزندان آنها ارث نمی‌برند، چراکه اعمام و اخوال از حیث درجه بالاتر از اولاد خود هستند.
3. قاعده مذکور در بند 2، یک استثنای مهم دارد و آن زمانی است که یک پسرعموی ابوینی و یک عموی أبی وجود داشته باشد که در این صورت پسرعموی أبوینی مانع ارث‌بری عموی أبی خواهد شد.
4. در صورت وجود ورثه ابوینی، ورثه أبی به هیچ وجه ارث نخواهند برد.

سهم‌الارث زوج و زوجه

سهم‌الارث زوج و زوجه به عبارت عرفی، سهم‌الارث شناور است؛ یعنی در کنار هریک از طبقات حضور داشته و هیچ کس نمی‌تواند مانع ارث بردن آنها شود. در ادامه سهم الارث زوج و زوجه را نیز توضیح خواهیم داد:

زوج: چنانچه متوفی (زوجه) دارای فرزند باشد، یک چهارم ارث می‌برد و چنانچه زوجه هیچ فرزندی نداشته باشد، یک دوم ارث می‎برد. در حالتی که متوفی هیچ ورثه دیگری جز زوج نداشته باشد، زوج تمام ماترک را ارث می‌برد.

زوجه: چنانچه متوفی دارای فرزند باشد، زوجه یک هشتم از قیمت اموال را ارث می‌برد و چنانچه هیچ فرزندی نداشته باشد، یک چهارم از قیمت اموال را می‌برد. در حالتی که متوفی هیچ ورثه‌ای جز زوجه خود نداشته باشد، ارث زوجه یک دوم بوده و مابقی به حاکم می‌رسد.

نکته مهم ارث زوج و زوجه

در اختصاص سهم‌الارث زوج و یا زوجه، اهمیتی ندارد که فرزند متوفی از زوج یا زوجه مذکور باشد. بنابراین چنانچه فرزندان متوفی از ازدواج دیگر وی باشند نیز مانع خواهند بود که زوج یا زوجه ارث بیشتری ببرند.

پرسش و پاسخ

1. آیا ارث مادر به تساوی میان فرزندان وی (دختر و پسر) تقسیم می‌شود؟

خیر. در تقسیم ارث جنسیت فرد متوفی اهمیتی ندارد. بنابراین متوفی چه مادر و چه پدر باشد، ارث او میان فرزندانش به نسبت دو به یک (پسر دو برابر دختر) تقسیم خواهد شد.

2. در صورتی که ورثه فردی یک خواهر و یک برادرزاده باشد، ارث میان آنها به چه ترتیبی تقسیم خواهد شد؟

همانطور که در متن مطلب «ارث؛ از زمزمه‌های عرفی تا قانون» تشریح شد، هر طبقه ارث دارای درجه‌بندی است و چنانچه وارثی از درجه بالاتر در میان وراث حضور داشته باشد مانع ارث‌بری ورثه درجه پایین‌تر خواهد شد. خواهر و برادر و اولاد آنها وراث طبقه دوم هستند اما در فرض سوال، خواهر وارث درجه بالاتر از طبقه دو بوده و مانع ارث بری برادرزاده خواهد شد.

سؤالات و نظرات خود را درباره مطلب «ارث؛ از زمزمه‌های عرفی تا قانون» در قسمت دیدگاهها با ما به اشتراک بگذارید.

 

🔖 مطالب پیشنهادی مرتبط

✔ اختلاف وراث در تقسیم ارث

✔ وکیل پایه یک برای تقسیم ارث از روی وصیت نامه

 

ارتباط با موسسه حقوقی آسایش گستران

☑️  مشاوره حقوقی با کارشناسان حقوقی موسسه

021-88401560 | 021-88403166

☑️  تلفن همراه وکیل پایه یک دادگستری در تهران

0912-4970000 | 0912-4920000

☑️ آدرس صفحه اینستاگرام وکیل پایه یک دادگستری

vakilsite@

☑️ تلگرام

vakil | @vekalat@

☑️ آدرس موسسه حقوقی آسایش گستران

تهران | خیابان شهید مطهری| نرسیده خیابان شریعتی | روبروی بوستان شهیدآوینی | پلاک 11

برای مشاهده آدرس در گوگل مپ روی متن رو به رو کلیک نمائید »»موسسه حقوقی آسایش گستران

*****

آسایش گستران معتبرین و بهترین موسسه حقوقی 

همیشه حامی حقوق شما عزیزان است.

*****

 

هیچ رای ثبت نشده