وکیل پایه یک آنلاین در انواع ارتکاب جرم
در مقاله ی وکیل پایه یک آنلاین در انواع ارتکاب جرم درباره ی معنا و مفهوم جرم و همچنین اجبار در جرم و اکراه در جرم صحبت کرده ایم . پیش از آن لازم می دانیم تا به معنای حقوقی و لغوی سه مفهوم جرم ، اجبار در جرم و اکراه در جرم بپردازیم .
به هر گونه کاری که انجام دادن یا انجام ندادن آن باعث به هم زدن نظم در جامعه و ایجاد اختلال در اجتماع شود و قانون برای آن مجازاتی تعیین کرده باشد ، جرم گفته می شود و هرکسی که مرتکب جرم شود را مجرم می خوانند .
معنای لغوی اکراه یعنی کسی را با زور و ستم وادار به کاری کردن یا به اصطلاح مجبور کردن کسی به انجام دادن یا انجام ندادن کاری که تمایلی به انجام آن ندارد .
به اعمالی که به جبر و زور دیگری بدون داشتن اختیار و اراده انجام شود یا نشود ، اجبار گفته می شود . اجبار در معانی گسترده تر ، به معنای اضطرار و اکراه نیز می باشد . البته باید توجه داشته باشید که تفاوت معنایی اجبار و اضطرار در مفاهیم حقوقی کاملا مشخص است اما در مباحث کیفری تفاوتی بین آن ها دیده نمی شود .
اکراه از دید کیفری
وکیل کیفری تهران می گوید : اکراه از دید کیفری شامل فشار معنوی غیر قابل تحمل و نامشروعی می شود که به شخص وارد می شود تا او را به انجام یا ترک فعلی که قانون مجازاتی برای آن در نظر گرفته است وادار نماید . ” به شرط آن که این وادار کردن با تهدید جانی یا عرضی ( آبرو ) یا مالی مهم از جانب اکراه کننده همراه باشد . در اکراه ، شخص مکره ( اکراه شده ) فاقد رضا و طیب نفس است . ”
انواع اکراه
اکراه را می توان به دو دسته ی اکراه قانونی و اکراه غیر قانونی دسته بندی کرد :
اکراه قانونی :
به اکراهی که از جانب یک مقام صلاحیت دار صورت بگیرد ، اکراه قانونی گفته می شود . در اکراه قانونی ، فرد اکراه کننده ، مجرم شناخته نمی شود و مستوجب مجازات نخواهد بود .
اکراه غیرقانونی :
به اکراهی که از سمت شخص یا اشخاصی دیگر صورت بگیرد که عموما همراه با تهدید است و همچنین اکراه شونده نیز رضایت ندارد ، اکراه غیر قانونی گفته می شود .
اکراه مادی :
به گفته ی وکیل پایه یک دادگستری ، اگر با صدمه وارد کردن و فشار مستقیم به جسم و بدن یک شخص ، او را وادار به انجام کار یا انجام ندادن کاری کنند ، به آن اکراه مادی گفته می شود . در ماده ۶۶۸ کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات در این مورد گفته شده است : ” هر کس با جبر و قهر یا با اکراه و تهدید ، دیگری را به دادن نوشته یا سند یا امضا یا مهر ملزم کند یا سند و نوشته‌ای که متعلق به او است را از وی بگیرد ، به حبس از سه ماه تا دو سال و تا ( ۷۴ ) ضربه شلاق محکوم خواهد شد . ”
اکراه معنوی:
در اکراه معنوی ، فرد را توسط تهدید به هتک حرمت و هتک حیثیت و آبرو یا تهدید به افشای راز خود یا وابستگان او ، مجبور به انجام کاری می کنند . قانونگذار در ماده ۶۶۹ کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات به این نوع از اکراه اشاره کرده است : ” هر گاه کسی ، دیگری را به هر نحو به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او تهدید کند ، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را کرده یا نکرده باشد ، به مجازات شلاق تا ( ۷۴ ) ضربه یا زندان از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد . ”
اضطرار به چه معنا است ؟
به نیاز شدیدی که غیر قابل مقاومت باشد و به سبب حفظ جان ، مال ، حیات و … شخص را مجبور به ارتکاب جرم نماید ، اضطرار گفته می شود که البته شایسته است بدانید هم با اراده و هم با قصد خود شخص همراه خواهد بود . فی الواقع در اضطرار ، اراده ی فرد دخیل است ، و او تصمیم گرفته است که جرمی را انجام دهد تا از خطری جان سالم به در ببرد .
انواع اجبار
اجبار به دو شکل کلی اجبار مادی و اجبار معنوی تقسیم می شود که هر کدام از آن ها نیز خود به دو بخش تقسیم می گردند . این دو بخش در هردو گونه ی اجبار مشترک است و بیان می دارد که ممکن است ، ” خارج از مرتکب یا از شخص وی ناشی بشود . ” بایستی بدانیم که اگر اجبار خارج از مرتکب رخ دهد به آن اجبار بیرونی ( یا خارجی ) گفته شده و اگر اجبار نشأت گرفته از فرد مرتکب باشد ، به آن اجبار درونی ( یا داخلی ) می گویند .
اجبار مادی درونی :
در اجبار مادی درونی اینگونه استنباط می شود که فرد بدون آن که از لحاظ روانی مجبور به انجام کاری باشد ، از لحاظ جسمی تحت شرایط خاصی قرار می گیرد که مجبور به ارتکاب جرم می گردد . البته باید بدانید که این گونه اجبار مادی گاهی با اجبار روانی مخلوط می شود .
اجبار مادی بیرونی :
اجبار مادی بیرونی ناشی از نیرویی است که از جانب طبیعت مانند سیل و زلزله و غیره یا از جانب خود فرد یا شخصی دیگر بر جسم مجرم وارد می شود و او را به انجام دادن کاری یا جلوگیری از انجام دادن آن وادار می کند .
اجبار معنوی درونی :
اجبار معنوی درونی از احساسات ، هیجانات و عواطف فرد نشأت می گیرد . به این معنا که این احساسات وی را مجبور می کنند تا عملی را بر خلاف قوانین انجام دهد . در این شرایط می گویند احساسات شخص منجر به زایل شدن اراده و اختیار او شده است .
اجبار معنوی بیرونی :
اجبار معنوی بیرونی به معنای آن است که شخصی را با تهدید یا تخویق یا تحریک شدید یا تلقین به ارتکاب جرم وادار نمایند که در حالت خاص به آن اکراه نیز گفته می شود .
مسئولیت کیفری مجبور
در شرایطی که شخصی مجبور به ارتکاب جرمی شده باشد ، اگر اجبار او از نوع اجبار مادی بیرونی یا اجبار مادی درونی یا اجبار معنوی بیرونی باشد ، از نظر حقوقی مسئولیت کیفری بر گردن او نیست . اما اگر اجبار معنوی درونی باعث ارتکاب جرم وی شده باشد ، ” عمل شخص مجبور دارای وصف فقدان مسئولیت کیفری نخواهد بود. ” همچنین می بایست بدانید که جرائمی که از روی احساساتی مانند کینه ، نفرت و غیره شکل گرفته باشند ، موجب سلب مسئولیت از مجرم نمی شود .