وکیل دادگستری و مقایسه عقد عاریه و ودیعه
بخشی از مقررات قانون مدنی به تبیین و تشریح قواعد مربوط به برخی از عقود معین می‌پردازد. عقد عاریه و ودیعه در زمره این عقود قرار دارند که علیرغم تفاوت‌هایی که آنها را از یکدیگر متمایز می‌نماید، شباهت‌هایی نیز دارند. وجود این شباهت‌ها سبب می‌گردد برخی مردم در خصوص این عقود دچار مشکل شوند. بنابراین در مطلب «وکیل دادگستری و مقایسه عقد عاریه و ودیعه» ضمن بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو عقد، به بیان مقررات قانونی مربوط به هر یک از این عقود می‌پردازیم.
وکیل دادگستری و مقایسه عقد عاریه و ودیعه در مفهوم
عقد عاریه و ودیعه که هر دو از سری عقود معین هستند، دو عقد جداگانه هستند که قواعد معینی بر آنها حاکم است. تمام انسان‌ها ممکن است بارها و بارها از این عقود در روابط خود با دیگران استفاده کرده باشند، بی آن که نام این عقود را بدانند و شناختی نسبت به آنها داشته باشند. در یک تعریف ساده و اولیه:
الف) عقد عاریه
عقدی است که به موجب آن یک نفر به طرف دیگر قرارداد اذن در استفاده از مال خود را به صورت مجانی می‌دهد. بر اساس قانون مدنی، عاریه دهنده را معیر و عاریه گیرنده را مستعیر می‌نامند.
ب) عقد ودیعه
عقدی است که به موجب آن یک نفر مال خود را نزد دیگری به امانت می‌گذارد تا از آن نگهداری نموده و در تاریخ معین به وی بازگرداند. مطابق مفاد قانون مدنی ودیعه دهنده را مودع و ودیعه گیرنده را مستودع می‌گویند.
✔ بیشتر بخوانید : تنظیم قرارداد و بررسی نکات حقوقی آن
وکیل دادگستری برای بیان شباهت‌های عقد عاریه و ودیعه
همان گونه که از تعریف عقد عاریه و ودیعه برمی‌آید، این دو عقد بسیار مشابه یکدیگر هستند. از جمله شباهت‌هایی که سبب بروز اشتباه و خلط این دو عقد می‌گردد عبارتند از:
-
هر دو عقد ودیعه و عاریه از جمله عقود امانی هستند
البته با این تفاوت که ودیعه امانت بالذات و عاریه امانت بالعرض است. یعنی ذات عقد ودیعه مبتنی بر امانت بوده در حالی‌که ذات عقد عاریه مبتنی بر امانت نیست بلکه عاریه گیرنده می‌تواند از مال استفاده نماید اما نباید به آن آسیبی برساند.
-
عدم مسئولیت مستعیر و مستودع
از آنجایی که هر دو عقد عاریه و ودیعه در زمره عقود امانی قرار دارند، مستعیر و مستودع در صورت تلف مال مسئولیتی ندارند و در اصطلاح حقوقی ید امانی دارند. البته این حالت مطلق نیست و دو استثناء مهم دارد:
الف. مستعیر و یا مستودع مرتکب تقصیر شده باشد؛ و یا
ب. شرط ضمان بر آنها شده باشد.
-
مجانی بودن
هر دو عقد عاریه و ودیعه مجانی هستند اما می‌توان ضمن آنها شرط عوض نمود. البته باید به یاد داشت که شرط عوض این عقود را معوض نمی‌کند و ذات این دو عقد مجانی باقی می‌ماند.
-
جایز بودن
در عالم حقوق، تمامی عقود از حیث لازم‌الاجرا بودن و نحوه بر هم زدن قرارداد به دو نوع لازم و جایز تقسیم می‌شوند. عقود عاریه و ودیعه از جمله عقود جایز هستند. بدین معنا که با فوت و حجر هر یک از طرفین از بین می‌روند و هر یک از طرفین قرارداد هر زمان که بخواهد حق فسخ قرارداد مزبور را خواهد داشت.
-
اذنی بودن
عقد عاریه و ودیعه از جمبه عقود اذنی هستند. بدین معنا که یک طرف به دیگری اذن در انجام امری را می‌دهد. در مقابل عقود اذنی عقود عهدی قرار دارند که یک طرف در مقابل طرف دیگر تعهد به انجام امری می‌نماید.
جهت مشاوره با وکیل پایه یک دادگستری جهت تنظیم قرار داد مشارکت در ساخت با ما در ارتباط باشید
وکیل دادگستری برای بیان تفاوت‌های عقد عاریه و ودیعه
همانطور که همه می‌دانیم عقد عاریه و ودیعه علیرغم شباهت‌های بسیاری که دارند، تفاوت‌هایی نیز دارند. همین تفاوت‌ها نیز سبب شده است که دو عقد جداگانه شناخته شده و عناوین مختلفی نیز داشته باشند. از جمله تفاوت‌های عقد عاریه و ودیعه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
-
استفاده از مال مورد معامله
مهمترین تفاوتی که در خصوص عقد عاریه و ودیعه وجود دارد این است که در عقد ودیعه، مستودع حق استفاده از مال مورد ودیعه را ندارد و صرفاً باید از آن نگهداری نماید. لیکن در خصوص عقد عاریه، مستعیر می‌تواند از مال مورد عاریه استفاده نموده ولی ید امانی بر مال مزبور دارد و نباید مرتکب تقصیر (تعدی و یا تفریط در نگهداری و استفاده از مال) گردد.
-
نوع امانی بودن مال مورد معامله
در بندهای پیشین نیز توضیح دادیم که عقد عاریه و ودیعه، هر دو امانی هستند اما نوع امانی بودن این عقود متفاوت است. زیرا در عقد ودیعه، مبنای قرارداد حفاظت از مال است و امانت بالذات محسوب می‌شود در حالی‌که عقد عاریه، امانت بالعرض است زیرا هدف اصلی از انعقاد قرارداد، استفاده از مال دیگری و در عین حال نگهداری و حفاظت از آن است.
-
نوع مصرف مال مورد معامله
در عقد عاریه از آنجایی که مال مورد عاریه، از سوی مستعیر مورد استفاده قرار می‌گیرد لزوماً باید در زمره اموال مصرف‌نشدنی قرار داشته باشد. لیکن مال مورد ودیعه می‌تواند مصرف‌شدنی و یا مصرف‌نشدنی باشد.
مال مصرف نشدنی مالی است که با استفاده از منافع مال، عین آن از بین نرود و باقی بماند همانند اتومبیل. در حالی که، مال مصرف شدنی مالی است که با استفاده از آن مال از بین می‌رود مثل مواد خوراکی.
راه های ارتباطی جهت مشاوره با وکیل پایه یک
راه های ارتباطی جهت مشاوره با بهترین وکیل ها به شرح زیر می باشد:
اینستاگرام: vakilsite@
تلگرام: vakil | @vekalat@
واتساپ: 09124920000وکیل دادگستری و حکم خاص عاریه طلا و نقره
در عاریه طلا و نقره بر خلاف حالت کلی عقد عاریه، مستعیر ید ضمانی دارد و ضامن است مگر این که بتواند خلاف آن را اثبات نماید. برای مثال بتواند عدم تقصیر خود و یا قوه قاهره را ثابت کند. این حکم خاص و ویژه عاریه طلا و نقره است و در خصوص ودیعه این نوع از اموال قابل اعمال نیست.
اما باید توجه داشت که این حکم از قواعد آمره نبوده و قاعده تکمیلی است. بدین معنا که می‌توان خلاف آن را شرط نمود. یعنی ید امانی را به ضمانی و بالعکس تبدیل نماییم.
شرایط طرفین عقود عاریه و ودیعه
به طور کلی، مودع و مستودع و معیر و مستعیر باید شرایط زیر را دارا باشند:
الف. بلوغ
بدین معنا که طرفین این قراردادها نباید صغیر باشند.
ب. عقل
یعنی طرفین این قراردادها مجنون نباشند.
✔ بیشتر بخوانید : وکیل دادگستری تهران در جواب به سوالات حقوقی کاربران
احکام مهم شرایط طرفین عقد عاریه و ودیعه
- اگر کسی از فرد دیوانه و یا صغیری مالی را به ودیعه و یا حتی عاریه بگیرد، ضامن است. چنین فردی باید مال مزبور را به ولی دیوانه و یا صغیر بازگرداند تا از مسئولیت مبرا شود. البته در حالتی که برای حفاظت از مال مورد قرارداد، مال صغیر و یا مجنون را از وی بگیرند تا هنگامی‌که مال را به دست ولی ایشان برساند «امانت شرعیه» است. بدین معنا که مستودع در این حالت دیگر ضامن نخواهد بود.
- اگر مستودع و یا مستعیر صغیر باشد، دو حالت پیش می‌آید:
الف. صغیر ممیز: اگر این صغیر ممیز قدرت تشخیص امانتداری را داشته باشد، ضامن است.
ب. صغیر غیرممیز: تحت هیچ شرایطی ضامن نخواهد بود.
ملاک عمل در خصوص نگهداری از مال مورد عاریه و ودیعه
مستعیر و مستودع در نگهداری مال مورد معامله باید به صورت متعارف و معمول، عمل کنند. یعنی ملاک قابل اعمال در خصوص نحوه نگهداری از مال مزبور، ملاک عرفی است. چنانچه مستعیر و یا مستودع خارج از چارچوب عمل نماید و مرتکب تعدی و یا تفریط گردد، در صورت اثبات تقصیر از سوی معیر و یا مودع، ضامن بوده و باید جبران خسارت نماید.
سؤالات پرتکرار
-
مال مورد عاریه و ودیعه، چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
مال مورد عاریه حتماً باید از زمره اموال مصرف‌نشدنی باشد ولی مال مورد ودیعه می‌تواند مصرف شدنی و یا مصرف‌نشدنی باشد.
-
بر اساس قانون مدنی، ید مستعیر و مستودع امانی است و یا ضمانی؟
ید مستعیر و مستودع در حالت کلی امانی است. لیکن در عاریه طلا و نقره ید مستعیر ضمانی شناخته شده است. این تنها استثنای اصل مزبور است.
-
تفاوت ید امانی و ضمانی در عقد عاریه و ودیعه چیست؟
ید امانی بدین معناست که در صورت تلف مال، مستعیر و مستودع ضامن نیستند مگر اینکه معیر یا مودع بتواند تعدی و تفریط آنها را اثبات نمایند. لیکن ید ضمانی بدین معناست که فرد امانت‌گیرنده در هر حال ضامن است مگر اینکه بتواند عدم تقصیر خود را اثبات نماید.
بنابراین تفاوت اصلی ید امانی و ضمانی در نحوه و شخصی است که بار اثبات ادعا را بر عهده دارد.
درصورتی که سوالی پیرامون مطلب “وکیل دادگستری و مقایسه عقد عاریه و ودیعه” باقی مانده است می توانید در قسمت دیدگاه همین مطلب مطرح نمایید…
🔖 مطالب پیشنهادی مرتبط
✔ حکم غاصب و تعریف مال غصبی توسط وکیل پایه یک دادگستری
✔ وکیل دادگستری و انواع دعاوی تصرف
*****
آسایش گستران معتبرین و بهترین موسسه حقوقی
همیشه حامی حقوق شما عزیزان است.
*****