وکیل دادگستری برای فروش مال موقوفه

وکیل دادگستری برای فروش مال موقوفه

اصول و قواعد حاکم بر وقف و آثار آن در قانون مدنی بیان شده است. یکی از مسائل چالش‌برانگیز در خصوص عقد وقف، مسئله فروش مال موقوفه است که ضوابط و مقررات خاصی دارد. در مطلب «وکیل دادگستری برای فروش مال موقوفه» ضمن تعریف عقد وقف و تبیین شرایط مال موقوفه به بررسی شرایط فروش مال موقوفه در قانون می‌پردازیم.

عقد وقف

در دین اسلام، وقف امری سفارش‌شده است. قانون مدنی ایران نیز که برگرفته از شرع مقدس اسلام می‌باشد، به این عقد خاص توجه ویژه‌ای داشته و مقررات خاصی را برآن حاکم کرده است. اگر بخواهیم در اصطلاح عرفی به تعریف عقد وقف بپردازیم، وقف به معنای آن است که مالک یک ملک عین یا منفعت آن را برای مصرف دیگری یا دیگران هدیه نماید. تعریفی که قانون مدنی از عقد وقف ارائه می‌دهد عبارت است از: حبس عین و تسبیل منفعت. یعنی عین یک مال را برای انجام امری به دیگری بسپاریم و منافع آن را در راه رضای خداوند به فرد یا افراد دیگری ببخشیم.

شرایط عقد وقف

1. عقد وقف، عقدی عینی است

وقف به ایجاب از طرف واقف و قبول از طرف طبقه اول موقوفٌ‌علیهم (در وقف خاص) و یا قبول حاکم (در وقف عام) واقع می‌شود. اما توجه به این نکته نیز ضروری است که در وقف، قبض شرط صحت قرارداد است. یعنی واقف باید علاوه بر قبولی، مال را نیز به قبض موقوفٌ‌علیهم و یا متولی وقف بدهد. بنابراین وقف برای وقوع نیازمند ایجاب، قبول و قبض است.

در اینجا منظور از حاکم همان نهاد یا سازمانی است که وقف به نفع او یا یکی از ادارات زیرمجموعه آن صورت پذیرفته است.

2. وقف عام و وقف خاص

با توجه به تعداد موقوفٌ‌علیهم، ما دو نوع وقف داریم:

1-2- وقف عام: وقفی است که در آن موقوفٌ‌علیهم و یا تعداد آنها به طور دقیق مشخص نیست. مثل دانشجویان حقوق

2-2- وقف خاص: وقفی است که موقوف‌ٌ‌علیهم محصور (تعداد مشخص) بوده و معین می‌باشند. مثل وقف بر اولاد

✔ بیشتر بخوانید : شماره وکیل جهت خرید و فروش املاک وقفی

3. شرایط واقف

واقف باید عاقل، بالغ و رشید باشد. این شرط فقط در خصوص واقف وجود دارد و درباره موقوفٌ‌علیهم چنین شرطی وجود ندارد.

4. شرایط مال موقوفه

مالی را می‌توان وقف نمود که با بقای عین بتوان از آن منتفع شد. یعنی مال باید در زمره اموال مصرف نشدنی باشد. حال این مال می‌تواند منقول و یا غیرمنقول باشد. یکی دیگر از شرایط مال موقوفه این است که قبض و اقباض آن باید ممکن باشد وگرنه وقف آن باطل است. یعنی حتی اگر تسلیم آن برای واقف ممکن نیست، تسلّم آن برای موقوفٌ‌علیهم ممکن باشد.

5. متولی وقف

متولی وقف یا در ضمن عقد توسط واقف تعیین شده است و یا در صورت عدم تعیین از سوی واقف، حاکم متولی را تعیین می‌نماید. بنابراین ما در وقف عام به متولی نیاز داریم. اولین وظیفه او، قبض مال موقوفه است در صورتی‌که قبولی وقف عام با حاکم است نه متولی.

6. عدم فوریت قبض مال موقوفه

قبض موقوفه که یکی از شرایط صحت عقد وقف است، فوری نبوده و تا زمانی‌که واقف ایجاب خود را مسترد نداشته است می‌تواند آن را به قبض موقوفٌ‌علیهم بدهد.

7. وقف بر نفس

چنانچه واقف مالی را برای خودش وقف کند، باطل است. اما اگر موقوفٌ‌علیهم غیرمحصور بوده و واقف نیز به عنوان یکی از موقوفٌ‌علیهم قرار گیرد، به عقد وقف مزبور خللی وارد نمی‌آید و صحیح است. همچنین واقف می‌تواند خود را متولی وقف قرار دهد.

8. عدم امکان تغییر در مفاد عقد وقف

پس از آن که عقد وقف به نحو صحیح منعقد شد، واقف نمی‌تواند هیچ تغییری در آن ایجاد نماید. یعنی نه می‌تواند فردی را از موقوفٌ‌علیهم حذف یا به آنها اضافه نماید. همچنین چنانچه متولی ضمن عقد وقف تعیین نشده باشد بعد از وقوع عقد وقف تعیین متولی از سوی واقف نیز ممکن نیست.

فروش مال موقوفه

فروش مال موقوفه احکام خاصی دارد؛ یعنی تحت شرایط ویژه‌ای امکان‌پذیر است. در ادامه  مطلب «وکیل دادگستری برای فروش مال موقوفه» به توضیح شرایط فروش مال موقوفه که به طور کامل در قانون مدنی آمده است، می‌پردازیم.

بطور کلی فروش مال موقوفه مطابق قانون ممنوع بوده و امکان‌پذیر نیست. لیکن تحت سه حالت کلی و استثنایی، قانون‌گذار فروش مال موقوفه را امکان‌پذیر می‌داند:

1. فروش مال موقوفه در صورت وقوع اختلاف بین موقوفٌ‌علیهم

گفتیم که در حالت کلی فروش مال موقوفه صحیح نیست. یکی از استثنائاتی که مجوز فروش مال موقوفه را می‌دهد، وقوع اختلاف بین موقوفٌ‌علیهم است البته به شرطی که بیم سفک دماء رود. سفک دماء به معنی ریخته شدن خون دیگری و یا همان قتل نفس است. به عبارت بهتر، چنانچه میان کسانی‌که مال موقوفه به نفع آنها وقف شده است اختلافی روی دهد که بیم آن رود یکی از آنها به قتل برسد، مال موقوفه به فروش می‌رسد. معیار بیم سفک دماء، عقل سلیم است. یعنی هر عقل سلیمی بتواند احتمال وقوع قتل را پیش‌بینی نماید.

بیم سفک دماء و فروش مال موقوفه به تبع آن می‌تواند هم در وقف خاص و هم در وقف عام صورت گیرد.

شماره وکیل: 09124970000-02188403985

2. فروش مال موقوفه در صورت خرابی مال موقوفه

مطابق مفاد قانون مدنی در خصوص احکام وقف و نیز بیع مال موقوفه، فروش مال موقوفه در صورت خرابی آن مجاز است. منتها شرایطی را قانون پیش‌بینی نموده است که باید وجود داشته باشد تا بتوان حکم به فروش مال موقوفه داد. این شرایط عبارتند از:

1-2- مال موقوفه به نحوی خراب شده باشد که نتوان دیگر از آن استفاده نمود (یا اینکه بیم چنین خرابی در مال موقوفه برود). یعنی انتفاع از آن دیگر ممکن نباشد.

2-2- خرابی مشروح در بند یک باید به گونه‌ای باشد که قابل تعمیر و یا عمران نباشد.

3-2- یا اگر قابل تعمیر یا عمران هست، کسی برای تعمیر آن حاضر نشود.

نکته‌ای که برای تکمیل این مبحث باید به آن پرداخته شود این است که چنانچه تنها بخشی از مال موقوفه از انتفاع خارج شده و شرایط فوق‌الذکر را داشته باشد، دو حالت زیر مفروض است:

1. فقط همان قسمت از انتفاع خارج شده و مانع انتفاع از سایر قسمت‌های مال موقوفه نمی‌شود: بنابراین به فروش همان قسمت اکتفاء می‌شود. البته به شرطی که آن قسمت بطور جداگانه قابل فروش باشد.
2. خرابی یک بخش از مال موقوفه سبب شود که تمام مال از انتفاع خارج شود و آن قسمت خراب به تنهایی قابل فروش نباشد: در چنین حالتی کل مال باید به فروش برسد.

3. فروش مال موقوفه بنا به تشخیص مصلحت ولی فقیه

در مواردی ولی فقیه می‌تواند در چارچوب مقررات اجازه فروش مال موقوفه را صادر نماید. البته در این موارد، رییس سازمان اوقاف به عنوان نماینده ولی فقیه اجازه فروش مال موقوفه را صادر خواهد نمود.

✔ بیشتر بخوانید : وکیل ملکی و نحوه افراز ملک مشاع

جمع بندی

مقررات و اصول حاکم بر عقد وقف در قانون مدنی پیش‌بینی شده است. وقف به معنای هدیه یک مال به دیگری یا دیگران است که بتوان با بقای عین، از منافع آن  بهره‌مند شد. دو نوع وقف داریم: وقف عام و وقف خاص که تفاوت آنها در تعداد موقوفٌ‌علیهم است. حکم کلی قانون این است که مال موقوفه را نمی‌توان فروخت اما این حکم دارای استثنائاتی است:

1. اختلاف بین‌ موقوفٌ‌علیهم به نحوی که ترس قتل یکی از آنها از سوی دیگران رود؛
2. خرابی مال موقوفه به نحوی که آن را حیز انتفاع خارج نموده و غیرقابل تعمیر باشد. یا اگر قابل تعمیر است کسی برای آن حاضر نشود.
3. رییس سازمان اوقاف به عنوان نماینده ولی فقیه می‌تواند اجازه فروش مال موقوفه را به صورت خاص صادر نماید.

راه های ارتباطی جهت مشاوره

راه های ارتباطی جهت مشاوره با بهترین وکیل ها به شرح زیر می باشد:

اینستاگرام: vakilsite@

تلگرام: vakil | @vekalat@

واتساپ: 989124920000+

پرسش و پاسخ

1. تفاوت مال وقف با مال آزاد چیست؟

در حقوق مال وقف در مقابل مال طلق (آزاد) قرار دارد. تفاوت عمده این دو نوع مال این است که مال طلق مالکیت آن کاملا مشخص بوده و متعلق به فرد یا افراد خاصی است و فروش آن از سوی مالک در صورت عدم وجود موانع قانونی کاملاً آزاد است. اما مال موقوفه مالی است که عین آن حبس شده و منافع آن نیز به موقوفٌ‌علیهم تعلق دارد لیکن حق فروش مال موقوفه را ندارند.

2. آیا امکان فروش مال موقوفه وجود دارد؟

اصل بر ممنوعیت فروش مال موقوفه است. اما در شرایطی استثنایی می‌توان اقدام به فروش مال موقوفه کرد.

3. یکی از شرایط فروش مال موقوفه، اختلاف بین موقوفٌ‌علیهم به نحوی است که بیم سفک دماء رود، سفک دماء یعنی چه؟

سفک دماء فقط به معنای قتل نفس است و ضرب و جرح ولو شدید و منجر به خونریزی زیاد را نیز شامل نمی‌شود.

4. در فروش مال موقوفه با اجازه ولی فقیه، چه کسی از جانب ولی فقیه نماینده برای صدور این اجازه شناخته می‌شود؟

رییس سازمان اوقاف، نماینده ولی فقیه در صدور اجازه برای فروش مال موقوفه در موارد خاص است.

چنانچه سؤال یا پیشنهادی درباره مطلب «وکیل دادگستری برای فروش مال موقوفه» دارید در قسمن دیدگاه‌های همین مطلب با ما در میان بگذارید.

 

🔖 مطالب پیشنهادی مرتبط

✔ وکیل دادگستری و اعمال حق شفعه

✔ وکیل پایه یک دادگستری و دریافت مشاوره آنلاین

*****

آسایش گستران معتبرین و بهترین موسسه حقوقی 

همیشه حامی حقوق شما عزیزان است.

*****

 

هیچ رای ثبت نشده