وکیل دادگستری و تشریح عقد رهن
یکی از عقود رایجی که مردم در زندگی روزمره خود، بسیار با آن سروکار دارند، عقد رهن است. اگر بخواهیم به زبان ساده «رهن» را تعریف کنیم، عقدی است که به موجب آن مدیون مالی را به عنوان وثیقه به داین می‌دهد. در واقع، مال مدیون وثیقه طلب داین خواهد بود. عقد مزبور احکام متعددی دارد که در قانون مدنی به طور کامل به آنها پرداخته شده است. در مطلب «وکیل دادگستری و تشریح عقد رهن» به بررسی و تبیین مقررات و احکام قانون مدنی در ارتباط با عقد رهن به زبان ساده می‌پردازیم.
وکیل دادگستری و تشریح عقد رهن در قانون مدنی
بر اساس ماده 771 قانون مدنی عقد رهن، عقدی است که به موجب آن بدهکار (مدیون)، مالی را به عنوان وثیقه طلب به طلبکار (داین) می‌پردازد.
مطابق ماده مزبور در عقد رهن، فرد رهن دهنده (بدهکار) را راهن و فرد رهن گیرنده (طلبکار) را مرتهن می‌گویند.
وکیل دادگستری و ویژگی‌های عقد رهن
عقد رهن نیز مانند سایر عقود معین برشمرده در قانون مدنی، ویژگی‌هایی دارد که در ادامه به بررسی و تشریح هریک از این ویژگی‌ها می‌پردازیم:
عقدی عینی است
بر اساس مقررات قانون مدنی، عقدی عینی محسوب می‌شود که قبض شرط صحت آن باشد. به عبارت دیگر، برای این که عقد رهن به طور کامل و صحیح بین طرفین منعقد گردد، لازم است که مدیون (راهن) مال مورد رهن را به داین (مرتهن) یا شخص ثالثی که بین طرفین تعیین می‌گردد، تحویل دهد. در غیر این صورت، عقد رهن بین طرفین واقع نمی‌شود.
البته لازم به ذکر است که بر اساس مفاد ماده 772 قانون مدنی، استمرار قبض شرط صحت رهن نیست. بلکه صرف قبض کفایت می‌کند. بدین معنا که اگر برای مثال خانه‌ای را به عنوان رهن دین خود به دیگری قرار می‌دهیم. صرف ارائه سند به وی کفایت می‌کند و نیازی نیست که حتماً ملک از ید مالک خارج گردد.
مال مرهون باید عین معین باشد
در عقد رهن، به هیچ عنوان نمی‌توان مال کلی یا دین و منفعت را مورد رهن قرار داد. چنانچه چنین عقد رهنی واقع شود، باطل بوده و مشمول مقررات عقد رهن نخواهد بود.
✔ بیشتر بخوانید : تنظیم قرارداد و بررسی نکات حقوقی آن
تنها مالی می‌تواند مورد رهن واقع شود که قابل نقل و انتقال قانونی باشد
مال مورد رهن وثیقه طلب داین بوده و مطابق قانون وی می‌تواند در صورت عدم وصول طلب خود، مال مزبور را به فروش برساند. بنابراین مالی را می‌توان مورد رهن قرار داد که قابل نقل و انتقال قانونی باشد تا مرتهن بتواند در صورت عدم وصول طلب خود، مال مرهونه را به فروش برساند.
عقد رهن؛ عقدی لازم و جایز
مطابق مقررات قانون مدنی، عقود یا لازم هستند و یا جایز. اما برخی عقود وجود دارند که نسبت به یک طرف لازم و نسبت به طرف دیگر جایز هستند. از جمله این عقود می‌توان به عقد رهن اشاره نمود.
عقد رهن به نفع مرتهن بوده و وی می‌تواند از حق خود که بر اساس عقد رهن برای او به وجود آمده است، صرف نظر کند. بنابراین عقد رهن نسبت او جایز است.
لیکن از آنجایی که عقد رهن برای راهن تعهدآور است، بنابراین عقد رهن نسبت به او لازم است. یعنی در صورت فوت، جنون و یا سفه راهن کماکان عقد مزبور لازم بوده و باید نسبت به مرتهن رعایت گردد.
جهت مشاوره با وکیل پایه یک دادگستری جهت تنظیم قرار داد مشارکت در ساخت با ما در ارتباط باشید
فروش عین مرهونه
دلیل اصلی انعقاد عقد رهن این است که اگر راهن دین خود به مرتهن را اداء ننماید، مرتهن حق داشته باشد طلب خود را از قیمت مال مرهونه بردارد. این مسئله چند نتیجه کلی به همراه دارد که این نتایج به شرح زیر خواهند بود:
- اگر ضمن عقد رهن، حق فروش مال مرهونه از مرتهن سلب گردد، عقد رهن باطل خواهد بود. زیرا پیش‌بینی چنین شرطی خلاف مقتضای ذات عقد رهن خواهد بود و به نوعی نقض غرض محسوب می‌گردد.
- راهن باید به مرتهن برای فروش مال مرهونه وکالت دهد. همچنین مرتهن می‌تواند وکالت مزبور را برای بعد از فوت خود به ورثه یا شخص ثالثی واگذار نماید.
- در صورت عدم اعطای وکالت در فروش به مرتهن و عدم حضور راهن برای فروش و یا ادای دین خود، مرتهن باید به حاکم رجوع نموده و حاکم بنا به مورد در خصوص الزام به فروش و یا ادای دین تصمیم‌گیری می‌نماید.
حق تقدم برای طلبکار دارای وثیقه
یکی از مزایایی که عقد رهن برای مرتهن به همراه دارد این است که طلب طلبکار دارای وثیقه (به موجب عقد رهن) نسبت به سایر طلبکاران رجحان دارد. بدین معنا که ابتدا طلب مرتهن از مال مرهونه به طور تمام و کمال پرداخت می‌گردد و سپس در صورت باقی ماندن موجودی، طلب سایر طلبکاران از مال مرهونه پرداخت می‌شود.
نقیصه و زیادتی حاصل از فروش مال مرهون
چنانچه حاصل فروش مال مرهونه:
الف) مبلغی بیش از طلب مرتهن باشد، زیادتی متعلق به مالک (راهن) خواهد بود؛ و
ب) کمتر از طلب مرتهن باشد، می‌تواند بابت نقیصه به راهن رجوع نماید.
راه های ارتباطی جهت مشاوره با وکیل پایه یک
راه های ارتباطی جهت مشاوره با بهترین وکیل ها به شرح زیر می باشد:
اینستاگرام: vakilsite@
تلگرام: vakil | @vekalat@
واتساپ: 09124920000
پرداخت قسمتی از دین به مرتهن
چنانچه راهن قسمتی از دین خود را به مرتهن بپردازد، نمی‌تواند بخشی از مال مورد رهن را مطالبه کند. مرتهن می‌تواند تمام مال را تا تسویه کامل طلب، نزد خود نگه دارد. مگر این که راهن و مرتهن به نحو دیگری تراضی نموده باشند.
وکیل دادگستری تبدیل مال مرهونه در عقد رهن
به طور کلی، مطابق مقررات قانون مدنی تبدیل مال مرهونه جایز نیست مگر این که طرفین در این خصوص تراضی نمایند.
ثمره مال مرهونه
به طور کلی منافع مال مرهونه بر دو نوع است:
الف) منافع متصل: جزئی از مال مورد رهن خواهد بود و از آن جداشدنی نیست.
ب) منافع منفصل: متعلق به راهن و جدای از مال مرهونه است.
البته طرفین عقد رهن می‌توانند به نحو دیگری در این خصوص تراضی نمایند.
وضعیت عقد رهن پس از فوت طرفین
عقد رهن در صورت فوت طرفین منفسخ نمی‌گردد ولی چنانچه مرتهن فوت کند، راهن می‌تواند تقاضا کند مال مورد رهن به تصرف شخص مورد توافق او ورثه درآید. در صورت عدم حصول توافق، شخص مزبور را حاکم تعیین می‌نماید.
✔ بیشتر بخوانید : وکیل دادگستری تهران در جواب به سوالات حقوقی کاربران
وضعیت مال مرهونه در ید مرتهن
باید توجه داشت که مال مرهونه در ید مرتهن، امانت است. نتیجه‌ای که این امر در پی دارد این است که در صورت تلف و یا نقصان مال مرهونه، مرتهن مسئول نیست مگر این که تقصیر کرده باشد.
اما چنانچه:
الف) ذمه راهن از دین نسبت به مرتهن بری گردد؛ و
ب) مدیون مال خود را از مرتهن مطالبه نماید، مرتهن در صورت تلف و نقصان مال مورد رهن، ضامن خواهد بود ولو آن که تقصیری مرتکب نشده باشد.
وکیل دادگستری و تلف مال مرهونه در عقد رهن
اگر عین مال مرهونه توسط راهن و یا شخص ثالثی تلف گردد، تلف کننده ملزم به دادن بدل مال مزبور خواهد بود. بدل مزبور رهن خواهد بود.
تغییر و تصرف راهن در مال مرهونه
راهن نمی‌تواند در رهن تصرفی نماید که با منافع مرتهن در تعارض و تضاد باشد مگر با اذن مرتهن.
راهن می‌تواند تغییرات نافع در مال مرهونه نماید بدون آن که نیاز به اذن مرتهن باشد البته به شرطی که تصرفات مزبور نافی منافع مرتهن نباشد. در این حالت مرتهن نمی‌تواند مانع تغییرات و تصرفات راهن گردد.
پرسش و پاسخ‌های پرتکرار عقد رهن
-
آیا می‌توان اجازه فروش مال مرهونه را ضمن عقد رهن از مرتهن سلب نمود؟
خیر. در صورتی که چنین شرطی در عقد رهن پیش‌بینی شود، شرط مزبور باطل بوده و مبطل عقد رهن نیز خواهد بود.
-
در صورت تلف مال مرهونه، چه کسی مسئول است؟
به طور کلی، ید مرتهن نسبت به مال مرهونه امانی است. یعنی وی مسئول تلف مال مرهونه نیست مگر این که تقصیر کرده باشد. لیکن چنانچه مال مزبور توسط راهن یا شخص ثالثی تلف گردد، تلف کننده ضامن خواهد بود و ملزم به ارائه بدل مال مزبور خواهد بود.
رصورتی که سوالی پیرامون مطلب “وکیل دادگستری و تشریح عقد رهن” باقی مانده است می توانید در قسمت دیدگاه همین مطلب مطرح نمایید…
🔖 مطالب پیشنهادی مرتبط
✔ حکم غاصب و تعریف مال غصبی توسط وکیل پایه یک دادگستری
✔ وکیل دادگستری و انواع دعاوی تصرف
*****
آسایش گستران معتبرین و بهترین موسسه حقوقی
همیشه حامی حقوق شما عزیزان است.
*****