وکیل دادگستری در بیان صلاحیت شورای حل اختلاف
مراجع رسیدگی به دعاوی انواع مختلفی دارند که در قانون مشخص شده‌اند. به تعبیر دقیق تر برای رسیدگی تخصصی به هر یک از دعاوی در موضوعات مختلف، مرجع خاصی پیش بینی شده است. برخی از این مراجع نیز به صورت عمومی تر به دعاوی رسیدگی می‌نمایند. یکی از مهم‌ترین آن‌ها، شورای حل اختلاف است که در دعاوی مختلف یکی از مهم‌ترین مراجع رسیدگی به شمار می‌رود. آنچه اهمیت دارد، این است که بدانیم شورای حل اختلاف به کدام دسته از دعاوی رسیدگی می‌کند. از سوی دیگر ما در چه نوع دعاوی می‌توانید به این مرجع مراجعه نماییم. برای پاسخ به این سوال با مراجعه به وکیل دادگستری در بیان صلاحیت شورای حل اختلاف ، این موضوع را بررسی کرده ایم.
مراجع رسیدگی در قانون
همان طور که در مقدمه بیان شد، مراجع مختلفی برای رسیدگی به دعاوی وجود دارند. این مراجع به صورت تخصصی و عمومی به دعاوی متفاوت رسیدگی می‌کنند. در یک دسته‌بندی کلی دعاوی حقوقی و کیفری هستند که هر یک از مراجع برای رسیدگی به بخش خاصی از این دعاوی رسیدگی می‌کنند. برای مثال دعاوی خانواده بخشی از دعاوی حقوقی هستند که در دادگاه خانواده مطرح میشوند.
با این توصیف می‌توان گفت انواع مراجع رسیدگی به شرح زیر است:
- مراجع عمومی
- مراجع اختصاصی
- دیوان عالی کشور
- دادسراها
در این تقسیم بندی مراجع به صورت کلی بیان شده‌اند. هر یک از این مراجع دارای زیر مجموعه‌هایی هستند که به صورت جزئی‌تر بخشی از دعاوی را بر عهده دارند. به همین جهت است که شورای حل اختلاف نیز در این تقسیم بندی جای ندارد. در ادامه با اشاره به نکات وکیل دادگستری در بیان صلاحیت شورای حل اختلاف این مبحث را دنبال می‌کنیم
شورای حل اختلاف
شورای حل اختلاف یکی از مراجع تخصصی به شمار می‌رود که دارای قانون مخصوص است. این شورا در دعاوی که طبق قانون به آن اشاره شده است، صلاحیت رسیدگی دارد که در مبحث صلاحیت شورای حل اختلاف به آن می‌پردازیم.
قانون شورای حل اختلاف در ماده ۱ این مرجع را این گونه تعریف می‌کند:
»به منظور حل اختلاف و صلح و سازش بین اشخاص حقیقی و حقوقی غیردولتی، شوراهای حل اختلاف که در این قانون به اختصار « شورا » نامیده میشوند، تحت نظارت قوه قضائیه و با شرایط مقرر در این قانون تشکیل می‌گردد.»
صلاحیت شورای حل اختلاف
صلاحیت مراجع را باید از دو نظر مورد توجه قرار داد. صلاحیت در نوع دعاوی و صلاحیت حوزه قضایی. برای طرح دعوا در شورای حل اختلاف و جلوگیری از رد شدن دعوا مانند سایر دعاوی بهتر است از وکیل دادگستری استفاده کنید.
در ادامه هر یک از موارد صاحیت را طبق قانون بررسی می‌کنیم.
صلاحیت از نظر نوع دعاوی
از نظر نوع دعاوی باید گفت، صلاحیت شورای حل اختلاف طبق ماده ۹ این قانون شامل موارد زیر است. با این اوصاف که طرح این دعاوی منحصرا در صلاحیت شورای حل اختلاف است و سایر محاکم به این گونه از دعاوی رسیدگی نمی‌نمایند.
«در موارد زیر، قاضی شورا با مشورت اعضای شورا رسیدگی و مبادرت به صدور رأی مینماید:
الف – دعاوی مالی راجع به اموال منقول تا نصاب دویست میلیون ( ٢٠٠.٠٠٠.٠٠٠ )ریال به جز مواردی که در تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون در دادگستری مطرح است.
ب – تمامی دعاوی مربوط به تخلیه عین مستأجره به جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب و پیشه
پ – دعاوی تعدیل اجاره بها به شرطی که در رابطه استیجاری اختلافی وجود نداشته باشد
ت – صدور گواهی حصر وراثت، تحریر ترکه، مهر و موم ترکه و رفع آن
ث – ادعای اعسار از پرداخت محکوم به در صورتی که شورا نسبت به اصل دعوی رسیدگی کرده باشد
ج – دعاوی خانواده راجع به جهزیه، مهریه و نفقه تا نصاب مقرر در بند (الف) در صورتی که مشمول ماده ( ٢9 ) قانون حمایت خانواده مصوب 1391,12,1 نباشند.»
چ – تأمین دلیل
ح – جرائم تعزیری که صرفا مستوجب مجازات جزای نقدی درجه هشت باشد.
صلاحیت از نظر حوزه قضایی
در قانون مراجع قضایی از لحاظ جغرافیایی به چند حوزه تقسیم میشوند که دسترسی به آن‌ها راحت تر باشد. در رابطه با شورای حل اختلاف نیز این صلاحیت وجود دارد. ماده ۱۵ این قانون در این رابطه مقرر می‌دارد:
« در صورت اختلاف در صلاحیت محلی شورا‌ها به ترتیب زیر اقدام می‌شود:
الف) در مورد شوراهای واقع در یک حوزه قضایی، حل اختلاف با شعبه اول دادگاه عمومی همان حوزه است.
ب) در مورد شوراهای واقع در حوزه‌های قضایی یک شهرستان یا استان، حل اختلاف با شعبه اول دادگاه عمومی حوزه قضایی شهرستان مرکز استان است.
ج) در مورد شوراهای واقع در دو استان، حل اختلاف با شعبه اول دادگاه عمومی شهرستان مرکز استانی است که ابتدائا به صلاحیت شورای واقع در آن استان اظهارنظر شده است.»
بروز اختلاف در رسیدگی به دعوا
در صورتی که میان شورای حل اختلاف و سایر مراجع رسیدگی اختلافی در صلاحیت به وجود بیاید. طبق ماده ۱۶و ۱۷ به این اختلاف باید به ترتیب زیر عمل شود.
ماده ۱۶: در صورت بروز اختلاف در صلاحیت شورا با سایر مراجع قضایی غیردادگستری در یک حوزه قضایی، حل اختلاف با شعبه اول دادگاه عمومی حوزه قضایی مربوط است و در حوزه‌های قضایی مختلف یک استان، حل اختلاف با شعبه اول دادگاه عمومی شهرستان مرکز همان استان است. در صورت تحقق اختلاف شورا با مراجع قضایی واقع در حوزه دو استان به ترتیب مقرر در بند «ج» ماده (۱۵) این قانون عمل خواهد شد.
ماده ۱۷: در صورت بروز اختلاف در صلاحیت بین شورا و مرجع قضایی، نظر مرجع قضایی لازم‌الاتباع است.
صلاحیت شورای حل اختلاف در دعاوی کیفری
همان طور که در صلاحیت شورای حل اختلاف بیان شد، موارد رسیدگی این مرجع منحصر به دعاوی حقوقی بود. در حالی که شورای حل اختلاف امکان رسیدگی به برخی از جرایم کیفری را نیز دارد. این شورا به صورت کلی برای اختلافات جزئی و کوچکتر نسبت به سایر مراجع تاسیس شده است.
این صلاحیت در امور کیفری عبارت است از:
اقدامات تامینی و تربیتی مندرج در قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۳.
تخلفات مربوط به جرایم راهنمایی و رانندگی. با مجازات نقدی تا سقف ۳۰ میلیون ریال یا سه ماه حبس.