وکیل خانواده در بیان مفهوم نشوز
ازدواج از لحاظ حقوقی آثاری را برای طرفین به وجود می‌آورد و طرفین به موجب این آثار دارای مسئولیت می‌گردند، یکی از این آثار حقوق وتکالیف طرفین در مقابل یکدیگر است. بخشی از این تکلیف تمکین زن از شوهر و عدم نشوز است. البته باید در نظر داشت نشوز مفهومی‌ست که هم شامل زن و هم شامل مرد می‌شود که در این مطلب از زبان وکیل خانواده در بیان مفهوم نشوز به توضیح آن می‌پردازیم.
حقوق و تکالیف زوجه
همان‌طور که بیان شد، زوج و زوجه در مقابل یکدیگر دارای حقوق و تکالیفی هستند که عدم انجام آن موجب بروز آثار قانونی برای طرفین خواهد شد. یکی از تکالیف قانونی زن در برابر مرد، تمکین است و در صورت عدم تمکین اصطلاحا زوجه در مقابل زوج نشوز کرده است.
تمکین نیز طبق قانون تعریف شده است. از منظر قانون تمکین به دو صورت زیر است:
تمکین عام: تبعیت از مرد به عنوان شوهر که مصداق آن حسن رفتار با زوج، سکونت در منزل شوهر و … است.
تمکین خاص: صرف داشتن روابط زناشویی به معنای تمکین خاص به‌شمار می‌رود. از سوی دیگر قانون‌گذار استثنائاتی را در این مورد در نظر گرفته است.
نشوز زن
نشوز در لغت به معنای نافرمانی است و زمانی محقق می‌شود که زن از ادای تکلیف در مقابل مرد خودداری نماید. تکلیف قانونی زن تمکین است که مرد نیز در ازای تحقق این تکلیف ملزم به پرداخت نفقه است. در صورتی که هر یک از طرفین به تکلیف قانونی خود عمل نکنند، نشوز زن محقق شده است.
با این توضیح می‌توان گفت، نشوز صرفا به زن اطلاق نمی‌شود بلکه مرد هم در صورت عدم انجام تکلیف خود، ناشزه محسوب می‌شود.
اثر نشوز در زندگی مشترک
اینکه نشوز و عدم پایبندی به تکالیف از جانب چه کسی صورت بگیرد، اثر آن متفاوت است. در ادامه به بررسی این آثار به صورت مجزا می‌پردازیم.
نشوز زوج
در صورتی که شوهر وظایف خود را در مقابل زوج انجام ندهد، برای مثال با وجود توانایی مالی نفقه زن را نپردازد یا شرایط زندگی سختی را برای او به وجود آورد، در این وضعیت زن می‌تواند از دادگاه خانواده الزام مرد به پرداخت را بنماید. در صورتی که میسر نشد، می‌تواند تقاضای طلاق خود را از دادگاه بنماید.
نشوز زوجه
در فرضی که زوجه از تکالیف خود سر باز زند، اصطلاحا ناشزه نامیده می‌شود. به تعبیر دقیق‌تر ناشزه به زنی گفته می‌شود که بدون دلیل موجه قانونی از شوهر خود تمکین ننماید. در این فرض، عدم تمکین آثار زیر را در پی دارد:
عدم استحقاق زن نسبت به نفقه
همان طور که بیان شد، هر یک از زوجین با انجام تکالیف قانونی خود می‌توانند از طرف مقابل درخواست عمل به تکلیف نمایند. برای مثال زن در صورتی می‌تواند نفقه خود را که تکلیف مرد به شمار می‌رود را مطالبه نماید که در انجام تکلیف خود یعنی تمکن کوتاهی ننماید.
کسب اجازه ازدواج مجدد از دادگاه
با این قید می‌توان گفت برای ازدواج مجدد، طبق قانون حمایت از خانواده در این فرض، مرد باید به دادگاه خانواده رجوع نماید و در صورتی که بتواند عدم تمکین زوجه را اثبات نماید، از دادگاه اجازه ازدواج مجدد بگیرد.
امکان طرح دعوی طلاق از سوی مرد
در صورت عدم انجام تکالیف قانونی زن، مرد در الزام او به انجام تکالیف یا طرح دعوای طلاق مخیر است.
تمامی این موارد مستلزم اثبات عدم انجام تکالیف قانونی زن است.
موارد مجاز عدم تمکین زوجه
قانون مواردی که به زوجه اجازه عدم تمکین می‌دهد را بیان کرده است. این موارد طبق قانون عبارت اند از:
ابتلای شوهر به امراض جنسی و مقاربتی
در صورتی که شوهر ناقل بیماری و امراضی باشد، زن می‌تواند برای حفظ سلامت خود از تمکین و داشتن روابط زناشویی خودداری نماید. ماده 1127 قانون مدنی این مورد را مدنظر قرار داده و مقرر می‌دارد:
“هرگاه شوهر بعد از عقد مبتلا به یکی از امراض مقاربتی و جنسی گردد، زن حق دارد که از نزدیکی با او خودداری و امتناع نماید، امتناع به علت مزبور مانع از حق نفقه نخواهد بود”
ضرر بدنی ، مالی و شرافتی
اگر در زندگی مشترک بیم ضرر اعم از جانی، مالی یا به خطر افتادن آبروی زن برود، زن می‌تواند مسکن جداگانه اختیار نموده و از تمکین برابر شوهر خودداری نماید. قانون مدنی در ماده 1115 این مورد را بیان کرده است:
” اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد، زن می تواند مسکن جداگانه اختیار کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مذبور، محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر را نخواهد داد و مادام که زن در بازگشت به منزل مزبور معذور است، نفقه بر عهده شوهر خواهد بود. ”
بیماری زن
در صورتی که زن مبتلا به بیماری باشد که انجام روابط زناشویی را برای وی با دشواری همراه نماید، می‌تواند از تمکین خودداری نماید. همچنین این مورد در دوره عادت ماهیانه وی نیز صادق است.
تعیین محل زندگی توسط زن
یکی از شرایطی که ضمن عقد نکاح وجود دارد، اختیار تعیین محل سکونت به عهده زوجه باشد و شوهر به این مورد عمل نکند، زن می‌تواند تا تحقق شرط از تمکین خودداری نماید. ماده 1114 قانون مدنی این مورد را این گونه بیان کرده است:
“زن باید در منزلی که شوهر تعین می کند سکنی نماید؛ مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.”
واجبات شرعی
برخی از ایام که در شرع احکام خاصی دارند، می‌تواند موجبی برای عدم تمکین به شمار رود. از جمله آن می‌توان به ایام حج، ماه رمضان یا ایام اعتکاف اشاره نمود.
استفاده از حق حبس
مهریه حق مالی بر عهده شوهر است که حال محسوب می‌شود. یعنی پس از انعقاد عقد نکاح بر عهده شوهر می‌آید و زن می‌تواند هر زمان که خواست آن را مطالبه نماید. از این رو زن می‌تواند برای دریافت مهریه خود از حق حبس استفاده نماید. به این معنا که تا زمانی که مهریه خود را از شوهر وصول نکرده است، نسبت به شوهر تمکین نکند.
دادگاه صالح به رسیدگی
دعاوی خانواده در دادگاه اختصاصی با همین عنوان مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و هر گونه دعوا در این زمینه در صلاحیت این دادگاه قرار دارد. به همین منظور هر یک از زوجین می‌تواند نسبت به طرف مقابل به عنوان خواهان دعوا دادخواست بدهد. این دادگاه در کلیه امور خانواده صالح محسوب می‌شود و اگر طرح دعاوی خانواده در سایر دادگاه‌ها مانند دادگاه عمومی صورت بگیرد، دادگاه مذکور با قرار رد صلاحیت، از رسیدگی به دعوای شما امتناع می‌نماید.
وکیل خانواده در بیان مفهوم نشوز
مشورت با وکیل خانواده در مباحث مربوط به زوجین بسیار مهم است، چرا که ضمن بیان مباحث نشوز و شرایط آن می‌تواند به بهترین نحو احقاق حقوق نماید. از این رو پیش از طرح دعوا بهتر است از مشاوران و کارشناسان این مباحث خانواده کمک بگیرید.