وکیل امور ثبتی در توضیح مالکیت معنوی
بر خلاف گذشته، در حال حاضر انواع مختلفی از مالکیت وجود دارد که بر اساس آن‌ها می‌توان تقسیم‌بندی‌های جدیدی را تعریف کرد. نوع رایجی از مالکیت که همه ما با آن آشنا هستیم به اموال مادی مانند، خانه، ماشین، مسکوکات و…، برمی‌گردد ولی نوع جدید آن را می‌توان شامل مالکیت اموال غیر مادی مانند برند، اختراع، طرح صنعتی و … دانست. در واقع رواج این گونه اموال که جنبه غیر فیزیکی دارند و از سوی دیگر اهمیت زیادی از جهت حمایت قانونی پیدا کرده‌اند، موجب شده است که مالکیت اموال غیر مادی نیز به رسمیت شناخته شود. ما نیز در این مطلب ضمن معرفی برخی از این اموال، می‌خواهیم نحوه مالکیت آن را بررسی کنیم. در این موضوع با مباحث وکیل امور ثبتی در توضیح مالکیت معنوی همراه باشید.
نکته قابل توجه در رابطه با اموال غیر مادی این است که این گونه اموال، انواع مختلفی در قانون دارند که ما در این مطلب به بیان برخی از رایج ترین آن‌ها می‌پردازیم و ضرورت شناخت مالکیت آن‌ها را بیان می‌کنیم.
اموال غیر مادی
در توضیح کلی اموال که به صورت مادی و غیر مادی وجود دارند، وکیل دادگستری این گونه شرح می‌دهد، هر آنچه دارای ارزش مادی باشد از جمله اموالی است که قابل واگذاری و ثبت است. در غیر این صورت از لحاظ قانونی مالکیت اموالی که ارزشی ندارند، بی اعتبار است.
در این تقسیم بندی، اموال غیر مادی یا به تعبیر صحیح تر اموال معنوی، آن دسته از اموالی هستند که نتیجه فکر و ایده شخص یا اشخاصی به شمار می‌روند. برای مثال کسی که اختراعی را ابداع می‌کند، در واقع این اختراع حاصل فکر اوست و همینطور اگر کسی برند تجاری خود را با تلاش بسیار معروف می‌نماید، این ارزش از
نظر معنوی دارای اهمیت و اعتبار است.
در واقع اموال معنوی بر خلاف اموال مادی، یک فکر و ایده خلاقانه و ارزشمند دارند که باید مورد حمایت قانون قرار گیرد.
کاربرد اموال غیر مادی
اموال معنوی را می‌توان شامل موارد گوناگونی دانست که هر یک در جایگاه خاص خود دارای ارزش و اعتبار است. برای مثال، اختراع در زمینه کشاورزی می‌تواند به بهبود یک فرآیند در زمینه کشاورزی کمک نماید. بهره برداری از این حق جز با حمایت قانون امکان پذیر نیست. چرا که مخترع باید حق اختراع خود را به ثبت برساند تا بتواند از آن بهره‌برداری نماید. به عبارت دیگر اگر بخواهد ایده خود را گسترش دهد باید آن را به ثبت برساند تا امکان واگذاری جزئی یا کلی آن را به دیگری داشته باشد.
قانون حاکم بر اموال غیر مادی
اموال معنوی در قوانین مختلفی به رسمیت شناخته شده اند. اموال غیر مادی در قانون مالکیت فکری با عنوان قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مورد حمایت قرار گرفته است.
بر اساس این قانون، شرط مالکیت اموال غیرمادی ایجاد آن‌ها نیست بلکه متقاضی باید مالکیت آن را با ثبت قانونی از آن خود نماید. مانند اینکه شخصی دارای خانه ای است و مالکیت خانه از لحاظ قانونی صرفا از طریق ثبت سند رسمی دارای اعتبار است.
مالکیت معنوی
به گفته وکیل پایه یک قانون از طیف گسترده ای از اموال غیر مادی تحت عنوان مالکیت معنوی حمایت می‌کند. برای مثال هر نوع ایده جدید یا خلق اثر می‌تواند زیر مجموعه مالکیت معنوی قرار گیرد. با این توصیف قانون مالکیت معنوی دو دسته‌بندی کلی را مشخص نموده است.
- مالکیت صنعتی
- مالکیت هنری و ادبی
مالکیت صنعتی انواع مختلفی از جمله حق اختراع، ثبت طرح صنعتی، ثبت برند با عنوان علامت تجاری، نام تجاری یا نشان تجاری و… دارد.
مالکیت هنری و ادبی نیز به خلق آثار ادبی و هنری از جمله حقوق مولفان و مصنفان در نشر کتب و سایر آثار مانند نقاشی و…، اشاره دارد.
مزایای مالکیت معنوی
همان‌طور که در مالکیت مادی، شخص می‌تواند از مزایای انتقال ملک و تصرفات قانونی بهره ببرد، در مالکیت معنوی نیز مزایایی وجود دارد که دارنده می‌تواند از آن‌ها استفاده کند.
اولین و مهم ترین مزیت که جنبه حمایتی آن محسوب می‌شود، جلوگیری از کپی برداری و سرقت اثر است. برای مثال اگر شخصی اختراع خود را ثبت نکند و از آن استفاده تجاری نماید، شخص دیگری می‌تواند نسبت به ثبت آن اقدام نماید و در این صورت دارنده اختراع شخص دوم است.
دومین مورد، حق واگذاری اموال معنوی است یعنی از این طریق امکان واگذاری جزئی یا کلی بخشی از مالکیت مال به دیگری وجود دارد.
حق دادن نمایندگی نیز یکی دیگر از حقوقی است که در اثر داشتن حق مالکیت معنوی به وجود می‌آید. برای مثال خیلی از برند‌های مشهوری که در سراسر دنیا نمایندگی دارند از این حق خود استفاده می‌نمایند.
تفاوت مالکیت مادی و مالکیت معنوی
با توجه به نکات وکیل امور ثبتی در توضیح مالکیت معنوی می‌توان گفت، مالکیت به طور کلی یک مفهوم اعتباری به شمار می‌رود که حق اشخاص بر دارایی‌هایشان را مشخص می‌کند. در واقع برای اثبات مالکیت به صورت مادی یا معنوی در درجه اول لازم است از نظر قانونی احراز شود و در این زمینه تفاوتی بین مالکیت مادی و مالکیت معنوی وجود ندارد. اما به جهت حساسیت موضوعی مالکیت معنوی و اعتباری بودن آن، اثبات رابطه مالکیت از اهمیت بیشتری برخوردار است.
در واقع طریقه احراز و شرایط ثبت در هر یک به‌طور کامل متفاوت است و به علاوه قوانین حاکم بر هر کدام از مالکیت معنوی و مالکیت مادی از دو قانون مجزا تبعیت می‌کند.