مشاوره با وکیل در مبحث نفقه فرزند
نهاد خانواده در جنبه‌های مختلف از اهمیت زیادی برخوردار است. از این رو باید نسبت به حق و حقوق اعضای خانواده نسبت به یکدیگر اطلاع کافی وجود داشته باشد. یکی از این حقوق مسائل مرتبط با تامین خانواده است. در کشورهای مختلف این وظیفه با توجه به شرایط قانونی و نظام حقوقی آن کشور مشخص شده است. در ایران، قانون این وظیفه را بر دوش مرد خانواده دانسته است. به صورتی که تامین مالی خانواده منحصر بر دوش پدر خانواده است. برای پاسخ به سوالات زیر می‌خواهیم این مقاله را از طریق مشاوره با وکیل در مبحث نفقه فرزند دنبال کنیم.
با توجه به تغییر شرایط در چند سال اخیر آیا این وظیفه همچنان بر عهده مرد است؟ تامین فرزندان از لحاظ مالی تا چه سنی باید ادامه داشته باشد؟ آیا از سوی دیگر تفاوتی بین دختر و پسر وجود دارد؟ و اینکه قانون چه مواردی را به عنوان تامین مالی فرزندان مشخص کرده است؟
نفقه چیست؟
نفقه فرزند و زن شامل تمامی مواردی که است به عنوان مایحتاج یک زندگی به شمار می‌رود. در نتیجه صرفا پول مد نظر نیست. یعنی مرد به عنوان پدر خانواده موظف است، مسکن، لباس، خوراک، هزینه‌های بهداشت و درمان و سایر هزینه‌های روزانه را تامین کند.
قانون مدنی در ماده ۱۲۰۴ بیان می‌دارد:
«نفقه اقارب عبارت است از مسکن، البسه، غذا، اثاث البیت به قدر رفع حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت منفق.»
در مورد اقارب باید گفت، مرد علاوه بر اینکه باید به همسر خود نفقه بپردازد، موظف است نفقه اقارب را نیز در نظر بگیرد. اقارب شامل فرزندان، پدر و مادر و… . است که در قانون موارد و شرایط آن بیان شده است. در این ماده منظور ما از اقارب فرزندان هستند.
نفقه فرزندان در قانون
همان طور که بیان شد، پرداخت نفقه فرزند تکلیف پدر است اما اگر پدر زنده نباشد یا توانایی پرداخت نداشته باشد، این تکلیف به عهده چه کسی است؟
در پاسخ با مشاوره با وکیل در مبحث نفقه فرزند باید گفت، قانون نیز به بیان چگونگی این تکلیف پرداخته است.
ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی در این باره مقرر می‌دارد:
«نفقه اولاد بر عهده پدر است. پس از فوت پدر یا عدم قدرت او به انفاق به عهده اجداد پدری است، با رعایت الاقرب فالاقرب؛ در صورت نبودن پدر و اجداد پدری و یا عدم قدرت آن ها نفقه بر عهده مادر است.
هر گاه مادر هم زنده و یا قادر به انفاق نباشد با رعایت الاقرب فالاقرب به عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری واجب‌النفقه است و اگر چند نفر از اجداد و جدات مزبور، از حیث درجه اقربیت مساوی باشند، نفقه را باید به حصه متساوی تادیه کنند.»
نقش مادر در پرداخت نفقه
به گفته وکیل پایه یک دادگستری، اگر پدر فوت نموده یا توانایی پرداخت نفقه را نداشته باشد، این تکلیف بر عهده جد پدری است. یعنی اگر فرزند دختر یا پسر با مادر زندگی کند و پدر او فوت نموده باشد یا وی نتواند نفقه را بپردازد، پدر بزرگ و جد پدری این وظیفه را انجام می‌دهد، نه مادر.
در غیر این صورت و با نبود پدربزرگ و جد پدری، این وظیفه به عهده مادر است. در نهایت باید گفت اگر مادر هم نباشد یا توانایی پرداخت نداشته باشد، جد مادری باید بپردازد.
پرداخت نفقه تا چه سنی واجب است؟
در نظر گرفتن نفقه و پرداخت آن در قانون به جهت حمایت از فرزندان است. به همین دلیل باید گفت، پرداخت نفقه تا زمانی که هر یک از فرزندان بتوانند درآمد داشته باشند و از نظر مالی خود را تامین کنند، ادامه پیدا می‌کند. در قانون سن خاصی در نظر گرفته نشده است اما بر اساس عرف می‌توان گفت برای پسران پس از گرفتن دیپلم و رفتن به سربازی که در این دوره وی آماده کار کردن است.
ولی در مورد دختران این مورد کمی متفاوت تر است. در حقیقت به جهت اینکه زنان تکلیفی به پرداخت هزینه‌ها و کسب درآمد ندارند، می‌توانند تا پیش از ازدواج نفقه دریافت نمایند.
مشاوره با وکیل در مبحث نفقه فرزند
با مشاوره با وکیل در مبحث نفقه فرزند، باید گفت که پرداخت نفقه امری موردی است. یعنی قانون میزان را برای همه به صورت یکسان مشخص نکرده است. در حقیقت تعیین میزان نفقه به شرایطی چون وضع مالی پدر، سطح زندگی خانواده و تامین حداقل‌هایی است که هر کسی به آن احتیاج دارد. در حقیقت باید گفت، میزان تمامی این موارد در مناطق مختلف شهری یا روستایی نیز متفاوت است. به علاوه اینکه حتی در یک شهر نیز از خانواده به خانواده دیگر تفاوت دارد و قاضی بنا به شرایط اقدام به تعیین آن می‌نماید.
آیا هزینه تحصیل شامل نفقه می‌شود؟
تحصیل یکی از مواردی است که باید از لحاظ تامین مالی مورد توجه قرار گیرد. به عبارت بهتر باید برای تحصیل در مقاطع مختلف تفکیک قائل شد. در رابطه با حداقل میزان آن یعنی تحصیل در مقاطع مختلف آموزش و پرورش باید گفت، شامل نفقه است و پدر باید هزینه آن را تامین کند. در مقاطع بالاتر این مورد بستگی به شرایط خانوادگی و سایر اوضاع و احوال دارد که بنا به تشخیص دادگاه تعیین می‌شود.