وکیل دادگستری تهران و بیان انواع جرم سرقت
سرقت یکی از رایجترین جرایمی است که در بیشتر جوامع اتفاق میافتد و از جنبههای مختلف قابل بررسی است. در واقع جرم سرقت دلایل مختلفی دارد که در این مطلب از لحاظ حقوقی میخواهیم به این موضوع بپردازیم. سرقت در قانون انواع مختلفی دارد که هر یک مجازات مربوط به خود را در پی دارد. در گذشته سرقت صرفا مربوط به اموال میشده است، در حالی که امروز سرقت آثار و اموال فکری نیز نوع دیگری از سرقت به شمار میرود. از این رو به بیان وکیل دادگستری تهران و بیان انواع جرم سرقت میپردازیم.
سرقت در قوانین مختلف تعریف شده که مهم ترین آنها قانون مجازات است اما بنا بر شرایط جدید، در قوانین دیگر از جمله قانون مالکیت معنوی بیان شده است.
تعریف سرقت
به گفته وکیل کیفری، سرقت یکی از جرایم مندرج در قانون است که به معنای برداشتن مال دیگری بدون اجازه اوست. قانون مجازات نیز در ماده ۲۶۷ سرقت را ربودن مال غیر دانسته است.
در این زمینه باید چند نکته را مورد نظر قرار داد:
اول اینکه سرقت صرفا به اموال منقول یعنی اموالی که قابل نقل و انتقال هستند، اختصاص دارد و در مورد اموال غیر منقول مانند خانه یا زمین، جرایم دیگری مانند غصب اتفاق میافتد.
دوم، سرقت در مورد اموالی اتفاق میافتد که دارای ارزش باشند. این ارزش میتواند عام باشد مانند طلا و پول یا خاص تر مانند اشیا قدیمی در یک خانواده.
سومین مورد نیز در رابطه با صاحب اموال است. به عبارت دیگر سرقت در اموالی اتفاق میافتد که دارای صاحب باشند و شکایت نیز باید از سوی صاحب مال مطرح شود.
انواع سرقت در قانون مجازات
قانون مجازات در یک دستهبندی کلی، دو نوع سرقت را اعلام کرده است. این دو نوع عبارتاند از سرقت حدی و سرقت تعزیری که در کیفیت و ماهیت و همچنین مجازات با یکدیگر متفاوت هستند.
سرقت حدی
این نوع از سرقت در شرایط خاص اتفاق میافتد و طریقه اثبات آن نیز متفاوت از نوع دیگر سرقت یعنی سرقت تعزیری است. شرایط تحقق این سرقت به اندازهای دشوار است که عموما میتوان گفت این نوع سرقت نادر محسوب میشود.
شرایط تحقق سرقت حدی
اگر سرقت بر اساس ماده 266 قانون مجازات اسلامی، تمام شرایط حدی را داشته باشد، سرقت حدی نامیده میشود. این شرایط بر اساس قانون عبارتاند از:
۱- شیء به سرقت رفته، شرعا مالیت داشته باشد؛ یعنی از نظر حقوقی ارزش مالی داشته باشد.
۲-در حرز باشد (مثلا گاوصندوق)
۳-سارق هتک حرز کند. (مکان نگهداری حرز را باز کند)
۴-سارق، مال را از حرز خارج کند.
۵-هتک حرز و سرقت مخفیانه باشد.
۶- سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد.
۷- ارزش مال معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد.
۸- مال از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد. در واقع سرقت حدی فقط برای اموال خصوصی است و سرقت از اموال عمومی، یک جرم متفاوت است.
۹- سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد.
۱۰- صاحب مال از سارق نزد مراجع قضایی شکایت کند.
۱۱- صاحب مال قبل از اثبات سرقت، سارق را نبخشد.
۱۲- مال قبل از اثبات جرم، به مالکیت سارق درنیاید.
۱۳- مال به سرقت رفته قبل از اثبات جرم، تحت ید مالک قرار نگیرد.
۱۴- مال به سرقت رفته، خودش یک مالی که قبلا سرقت یا غصب شده است، نباشد.
نکات قانونی سرقت حدی
با توجه به شرایط قانون سرقت حدی باید نکاتی را مورد نظر قرار داد. اول اینکه تمامی شرایط باید به صورت هم زمان اتفاق بیوفتد و دوم اینکه سرقت از جمله جرایم حق الناسی است یعنی جنبه خصوصی آن بیشتر از جنبه عمومی است. به این معنا که با شکایت شاکی باید دنبال شود.
سومین نکته، این است که سرقت پدر و جد پدری از فرزند از لحاظ قانونی و شرعی، سرقت محسوب نمیشود و نمیتوان آن را از مراجع قضایی پیگیری کرد.
سرقت تعزیری
نوع دوم سرقت، سرقت تعریزی است که در قانون مجازات و موارد آن بیان شده است و از سوی دیگر هر نوع سرقت دیگری که شامل شرایط سرقت حدی نباشد، از نوع تعزیری است.
شرایطی که قانون برای سرقت مشخص شده است، عبارتاند از:
سرقت در محل مسکونی یا مهیا برای سکونت یا در توابع آن یا در محل های عمومی از قیبل مسجد و حمام و غیر اینها واقع شده باشد.
سرقت در جایی واقع شده باشد که در آن درخت، بوته، پرچین یا نرده قرار گرفته و سارق آن را شکسته باشد.
سرقت در شب واقع شده باشد.
سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.
سارق مستخدم بوده و مال مخدوم خود را دزدیده باشد یا مال شخص دیگری را از منزل شخص دیگری که به اتفاق مخدوم به آنجا رفته برباید یا شاگرد یا کارگر باشد و از محلی که معمولاَ محل کار وی بوده از قبیل خانه، دکان، کارگاه، کارخانه و انبار سرقت کرده باشد.
هر گاه اداره کنندگان هتل، مسافرخانه،کاروان سرا و کاروان و به طور کلی کسانی که به اقتضای شغل اموالی در دسترس آنهاست، تمام یا قسمتی از آن را مورد دستبرد قرار دهند.
مجازات سرقت
هر یک از انواع سرقت مجازات مرتبط با خود را دارد. در این بین سرقت حدی مجازات شدیدتری نسبت به سرقت تعزیری دارد.
مجازات سرقت تعزیری
بر اساس قانون مجازات، سرقت تعزیری از نوع تعزیری ساده باشد، مجازات آن کمترین مجازات سرقت، یعنی سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و تا 74 ضربه شلاق است. اگر سرقت تعزیری از نوع تعزیری مشدد باشد، مجازات آن شدیدتر از تعزیری ساده است و مرتکب آن از پنج تا بیست سال حبس و تا هفتاد و چهار ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
مجازات سرقت حدی
سرقت حدی در صورتی که تکرار شود، مجازات آن تشدید میشود. مجازات قانونی این نوع سرقت به شکل زیر است:
- سرقت حدی با اول: قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتها. (به طوری که انگشت شصت و کف دست باقی بماند)
- سرقت حدی بار دوم: قطع پای چپ سارق از پایین برآمدگی به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند.
- سرقت حدی بار سوم:حبس ابد
- سرقت حدی بار چهارم: اعدام