وکیل پایه یک حقوق در توضیح مفهوم مالکیت
خرید و فروش، سرمایه‌گذاری و کسب درآمد بخش زیادی از مفهوم مالکیت را پوشش می‌دهند. به عبارت بهتر همه ما به دنبال افزایش دارایی‌هایمان هستیم و این مهم از طریق به دست آوردن مالکیت اموال است. به نوعی که از لحاظ قانونی دارای اعتبار بوده و آن اموال به نام ما شناخته شوند. اموال نیز مفهوم گسترده ای دارند که شامل اموال مادی و اموال معنوی می‌شوند. در این مطلب علاوه بر شناخت مفهوم مالکیت، قصد داریم رابطه آن را با اموال مادی بررسی کنیم و در مطلب بعدی به اموال غیرمادی بپردازیم. در همین زمینه با توجه به نکات مطرح شده از سوی وکیل پایه یک حقوق در توضیح مفهوم مالکیت، این موضوع را دنبال می‌کنیم.
لازم به ذکر است که مالکیت نیز مانند سایر امور یک امر اعتباری است که به موجب قانون وضع شده است و اثبات آن از طریق اسناد مالکیت امکان‌پذیر است.
مالکیت چیست؟
برای پاسخ به این سوال با توجه به مباحث مطرح شده از سوی وکیل پایه یک تهران باید گفت که مالکیت یک حق قانونی است که بر اساس آن رابطه شخص با مال مشخص می‌شود. منظور از شخص اعم از حقیقی یعنی افراد عادی و حقوقی یعنی افراد اعتباری مانند شرکت است. در واقع اگر شرکت دارای اموال باشد، این اموال را نمی‌توان سهم یکی از شرکا دانست بلکه مالکیت اموال برای شرکت است.
در مقابل مال نیز میتواند مادی یا غیر مادی باشد. اموال مادی مانند ماشین، ملک و تمامی اشیای فیزیکی دارای ارزش.
انواع مالکیت اموال
علاوه بر تعریف اموال به صورت مادی و غیر مادی، نوع دیگری از تقسیم‌بندی را باید لحاظ کرد. در واقع حق مالکیت بر اموال گاهی مستقیم است، مانند زمانی که شما مالک واحد مسکونی خود هستید و سند مالکیت آن را در دست دارید. گاهی نیز حق مالکیت به صورت غیر مستقیم است. مانند حقی که بر طلب خود دارید.
با این توصیف که اگر شخصی به شما بدهکار باشد، شما در موعد وصول وجه به اندازه طلب خود دارای حق بر اموال او طبق شرایط قانونی هستید.
انواع حق مالکیت
به گفته وکیل حقوقی، حق مالکیت بر اساس قانون به دو صورت است:
- مالکیت بر عین
- مالکیت بر منافع
حق مالکیت بر عین
این نوع از حق مالکیت، به موردی اشاره دارد که بر اساس آن شخصی حق مالکیت بر یک مال فیزیکی به صورت کامل دارد. برای مثال شخصی که یک آپارتمان می‌خرد و سند مالکیت به نام او می‌خورد، حق مالکیت بر عین آپارتمان خود دارد و میتواند هر نوع استفاده‌ای که می‌خواهد از مال خود ببرد. مگر در مواردی که قانون وی را محدود کرده باشد. مثلا زمانی که استفاده وی موجب بروز ضرر به همسایه خود شود.
قانون مدنی، این مورد را بیان کرده است:
«هر مالکی نسبت به مایملک خود حق همه‌گونه تصرف و انتفاع دارد، مگر در مواردی که قانون استثنا کرده باشد.»
حق مالکیت بر منافع
نوع دیگری از مالکیت را می‌توان، مالکیت بر منافع دانست. به این صورت که شخص حق استفاده از چیزی را داشته باشد بدون آنکه مالک مال به شمار رود. برای مثال مستاجری که خانه ای را اجاره می‌کند، در واقع مالک منافع ملک مورد اجاره است و صرفا حق استفاده از ملک یعنی سکونت در آن را دارد.
شرایط استفاده از حق مالکیت بر منافع
اولین و مهم ترین شرطی که در رابطه با حق مالکیت بر منافع وجود دارد، این است که با استفاده از آن، عین مال (مثلا خانه) باقی باشد. با این توصیف نمی‌توان اموالی مانند خوراکی‌ها را اجاره داد.
در رابطه با حق مالکیت بر منافع باید گفت، دومین شرط این است که این اصطلاح را نباید با حق انتفاع اشتباه گرفت. چرا که نزدیکی معنایی این دو اصطلاح ممکن است آن‌ها را به یک مفهوم تلقی کند.
حق انتفاع
قانون مدنی حق انتفاع را این گونه تعریف می‌کند:
«حق انتفاع عبارت است از حقي كه به موجب آن شخص مي‌تواند از مالي كه عين آن ملك ديگري است يا مالك خاصي ندارد استفاده كند.»
در حق انتفاع، هیچ گونه مالکیتی به وجود نمی‌آید و صرفا امکان استفاده از چیزی به دیگری داده می‌شود. ولی در مالکیت منافع، شخص مالک منافع می‌شود. برای مثال اگر شخصی حق انتفاع از میوه‌های حیاط خانه خود را به همسایه خود بدهد، همسایه صرفا میتواند از میوه‌ها استفاده کند ولی هیچ گونه مالکیتی بر آن ندارد.
در حق انتفاع، مالکیت عین و منافع متعلق به مالک است و دارنده حق انتفاع، فقط حق استفاده و بهره‌برداری دارد.
آثار حق مالکیت
با توجه به مباحث وکیل پایه یک حقوق در توضیح مفهوم مالکیت، باید گفت که مالکیت علاوه بر اینکه یک حق به شمار می‌رود، آثاری را نیز به دنبال دارد. در واقع شخصی که به صورت قانونی مالک مالی محسوب می‌شود، میتواند هر گونه تصرفی که بر اساس قانون غیرمجاز نیست را در مال خود داشته باشد.
یعنی میتواند در درجه اول از آن استفاده و بهره‌برداری نماید یا آن را به دیگری برای مدت مشخص یا نامحدود به دیگری واگذار کند. برای مثال اجاره بدهد یا مال خود را بفروشد و در حالت دیگر حتی میتواند آن را صلح کند.